Deze laatste woorden kwamen donderdag uit de mond van staatssecretaris J. Wijn van Economische Zaken en klonken de vertegenwoordigers van MKB-Nederland en de Nationale Winkelraad als muziek in de oren. „Er is sprake van een steeds grotere eenheidsworst”, vindt voorzitter H. de Boer van de werkgeversorganisatie voor het midden- en kleinbedrijf. „Kleine, goede ondernemers dreigen te worden verpulverd door de grootmachten.”

Sinds 1960 is het aantal filialen van grootwinkelbedrijven met 70 procent gestegen, terwijl het totaalaantal winkels met 20 procent is gedaald. Van het aantal winkeliers in Nederland is nog maar ongeveer de helft zelfstandig. In 1960 was dat nog 90 procent.

In de praktijk komt het erop neer dat mkb’ers bij het vergeven van vierkante meters op zogenoemde A1- (bijvoorbeeld een hoofdstraat) of B1-locaties (aanlooproutes) niet aan bod komen. „Ik noem projectontwikkelaars gewoon lui”, aldus voorzitter mevrouw B. van Arenthals van de Nationale Winkelraad. „Die gaan veel liever in zee met een paar grote marktpartijen dan met verschillende kleinere ondernemingen. Dat is veel gemakkelijker.” Ze vindt dat op zich vreemd. „Met de mond belijden we in dit land dat we af moeten van de uniformiteit van de winkelcentra. Maar in de praktijk zie ik er nog weinig van.”

En dus is er sinds donderdag het Garantiefonds Detailhandel Midden- en Kleinbedrijf. Onder voorzitterschap van oud-ANWB-topman P. Nouwen wil het fonds een bemiddelende rol gaan spelen tussen zelfstandige ondernemers en vastgoedontwikkelaars. De Boer: „Het doel is om de komende vier jaar 1000 mkb’ers aan een eersteklas vestigingsplaats te helpen. Dat moeten goede ondernemers zijn, met een prima businessplan en winstgevende vooruitzichten. Die krijgen dan een keurmerk waarna het garantiefonds als een volwaardige tegenspeler van het grootwinkelbedrijf voor hen aan het werk kan.”

Er komt niet alleen praktische ondersteuning bij de jacht op toplocaties in de winkelcentra. Het is ook de bedoeling dat het fonds drie tot zes maanden garant staat voor de doorbetaling van de huur mocht de mkb’er onverhoopt in de problemen komen. „Plus dat we de verhuurder op dat moment weer in contact kunnen brengen met potentiële huurders”, aldus Van Arenthals. „En let op: het fonds subsidieert niet, maar ondersteunt.”

Het garantiefonds heeft een startkapitaal van 2,4 miljoen euro, dat is opgebracht door het ministerie van Economische Zaken, Rabobank, Vendex KBB en de Nationale Winkelraad. Uit het feit dat Vendex (moeder van onder meer Hema, Bijenkorf en V&D) meewerkt, blijkt volgens Van Arenthals dat het bij het garantiefonds niet gaat „om de strijd van klein tegen groot. De grote jongens zijn gebaat bij kleinere ondernemingen. Dat zijn voor hen de krenten in de pap, een versterking van de vitaliteit van de winkelcentra.”

Staatssecretaris Wijn ziet het garantiefonds als een steun in de rug van mkb-ondernemers. „De grote jongens hebben net wat sterkere wapens, net wat meer geld en net wat scherpere juristen. Met als gevolg een zwakkere vastgoedpositie voor die kleinere bedrijven. En dat is onterecht.” Wijn vindt dat acht jaar paars heeft geleid tot „een doorgeschoten marktwerking” waarvan de gevolgen onder meer in het winkelbeeld zichtbaar zijn. „Ik ben voor een mix van winkels. Dat bevordert de welvaart, want verandering van spijs doet eten.”

De voorzitter van de Nationale Winkelraad vindt dat er in dat licht bezien ook weer een grotere taak ligt voor gemeenten. „Ik pleit voor het in ere herstellen van de zogenaamde gemeentelijke brancheselectiecommissies.” Die commissies bepaalden in het verleden hoeveel zaken zich met welke activiteiten in een winkelgebied mochten vestigen. „Marktwerking? Praat me er niet van. Dat is hetzelfde als ”zoek het maar uit in de jungle”. Dat heeft dan niets meer met gezonde concurrentie te maken.” De Boer: „We hebben vaak wat te klagen, maar ik weet zeker dat we met het garantiefonds heel snel goeie ondernemers op de goeie plek weten te krijgen.” Naast de Hema dus.