„Er was een roepstem, maar geen antwoord”
De aanslagen op het World Trade Center dreunen nog na in de New Yorkse kerken. Hebben ze geleid tot grotere openheid voor godsdienst? „Er is niets veranderd. De situatie is zelfs slechter geworden”, zeggen ds. S. Schlissel en ds. Ronald S. Weinbaum, twee predikanten uit Brooklyn. „Amerikanen hebben een scheutje religie gekregen en denken dat het daarmee weer in orde is. Maar er is geen bekering, geen werkelijke verandering.”
Ds. Weinbaum, predikant van Kings Highway Congregation, en ds. Steve Schlissel, predikant van Messiah’s Congregation en leider van Urban Nations (aanbieder van een taalcursus gericht op evangelisatie), erkennen volmondig dat er na de 11e september meer over God gesproken wordt dan voorheen. Maar wat is de inhoud ervan? „Afgezien van het feit dat wel God, maar niet de Zoon genoemd wordt, moet je stellen dat religie neerkomt op algemeen menselijk spreken over liefde. Het maakt niet uit wat je gelooft of van welke religie je aanhanger bent, als je de mensen maar liefhebt.”
Terwijl veel Amerikaanse christenen hoog opgeven over de publieke religie, moet ds. Schlissel daar weinig van weten. „God heeft een identiteit, Hij is de God van de Bijbel, Die Zich openbaart. Dat is een andere God dan een vage, publieke God. De publieke religie is ontaard, heeft zich verwijderd van het christelijk geloof.”
En als er sprake is van herleving van religie, zoals sommigen stellen, dan is het de islam die daarvan geprofiteerd heeft, zegt ds. Schlissel. „Het aantal bekeerlingen in de islam is na de 11e september vier keer zo groot geworden. Ik moet denken aan de jaren zestig, toen velen zich tot een of andere hindoegoeroe bekeerden. Nu gaat men zonder commentaar over tot de islamitische religie. Zo belabberd is onze geestelijke situatie nu. Amerikanen vinden moslims sympathieke mensen. President Bush noemt zich een christen, maar zijn toespraken zijn op dit punt erg vaag. Franklin Graham is veel duidelijker geweest over de islam.”
Ds. Weinbaum merkt een toenemende apathie voor religie onder Amerikanen op. „Direct na de aanslagen was er sprake van een groeiend aantal kerkgangers in onze gemeente, maar dat is weer over. We hebben die toenemende onverschilligheid opgemerkt op de naburige highschool in Brooklyn. Wekenlang was er een open houding ten opzichte van religie, maar die is al lang weer verdwenen.”
Ds. Schlissel: „De gebeurtenissen na 11 september hebben wel een winstpunt laten zien voor de oecumene, maar niet voor het christelijk geloof. Mensen zijn zich meer bewust geworden van hun sterfelijkheid. Maar ook dat verdwijnt weer zodra ze ’s avonds voor de televisie zitten. Als je alleen maar bang bent voor schokkende gebeurtenissen, zoals die hebben plaatsgevonden, dan is dat echt nog niet hetzelfde als tot Christus te komen. Als de herdenking van de gevallenen blijft steken bij het aansteken van een kaars, het maken van grafmonumentjes, dan heeft dat niets met Christus te maken.”
Ds. Weinbaum: „Er is een tendens gaande om het hart van de christelijke godsdienst ter discussie te stellen. Het gaat in de kerkelijke ontmoetingen om het beoefenen van naastenliefde en verdraagzaamheid, de rest wordt als exclusief gezien. Spreken over de belijdenisgeschriften is al helemaal niet mogelijk meer.”
Ds. Schlissel: „Veel kerken in Amerika beschouwen de islam wel als een valse religie, maar ze willen dat niet meer openlijk uitspreken. Dat zou maar haat en intolerantie opwekken. Hetzelfde is het geval met homoseksualiteit. Veel christenen vinden dit slecht en zondig, maar men wil dat niet meer hardop zeggen.”
De predikanten uit Brooklyn zijn bezorgd over de opmars van de islam. In New York alleen al leven 600.000 moslims. Weinbaum constateert dat na de 11e september de islam als een vredelievende religie gepresenteerd wordt. „Moslims heten nu aardige mensen. Er wordt veel uit de koran geciteerd, maar natuurlijk niet die gedeelten die oproepen tot haat en vernietiging van de ongelovigen.”
Volgens ds. Schlissel haten moslims de Amerikanen. Hebben moslims dan geen recht op verkondiging van het Evangelie? Natuurlijk wel, zegt de predikant. „Maar de islam is niet de vriend van Amerika. Als moslims werkelijk vrienden van Amerika zijn, zouden ze de grenzen wel openstellen voor het christelijk geloof. We zien in landen als Sudan, Nigeria en Indonesië dat de islam bepaald geen vreedzame religie is. In onze buurt wonen veel moslims, maar ik heb er niet één zien overgaan tot het christendom. Datzelfde geldt ook voor de honderden moslims die cursist op onze Urban Nations waren.”
Ds. Schlissel en ds. Weinbaum schromen niet te spreken van een oordeel over Amerika. Ds. Schlissel: „Wat er gebeurd is, is erg. Maar we verdienen een zwaarder oordeel.” Ds. Weinbaum: „Er is een oordeel gekomen, maar dit is nog niet de volle maat. Het was een roepstem tot bekering, maar er kwam geen antwoord. Er was een boodschapper, maar we hebben de boodschap niet ter harte genomen.”
Ds. Schlissel: „De Bijbel leert ons dat we onszelf niet bij elk kwaad dat ons overkomt moeten afvragen of een specifieke zonde daartoe aanleiding gaf. Dat zien we in het boek Job. Maar Job stelt wel een onderzoek in. Dat moeten Amerikanen ook doen. We hebben sinds 1972 35 miljoen kinderen in de moederschoot gedood. Met de zonde van homoseksualiteit slaan we God op dit moment in het aangezicht. We kunnen niet verwachten dat door één gebeurtenis rond het WTC de mentaliteit van een groot land als Amerika verandert. Als je één keer in de oceaan spuwt, kun je niet verwachten dat die van kleur verandert. Als er in de toekomst een atoombom zou worden ingezet, zou dat misschien helpen. Het moet toch te denken geven dat na Pearl Harbor God nog niet eerder heeft laten zien dat we zó kwetsbaar waren.”
Dit is het vierde en laatste artikel in een serie over kerken in New York na de aanslagen van 11 september 2001.