Zijn hand beeft een beetje. Maar een kopje koffie serveren lukt hem. Discreet doet de Italiaanse Antonino Barone een paar stappen terug. Een butleroutfit heeft hij nog niet, uitstraling wel - in potentie.Robert Wennekes, voorzitter van The International Butler Academy: „Ze kunnen nog helemaal niks hoor, ze zijn pas twee dagen bezig.” De internationale butlerschool, sinds kort gevestigd in Slot Zeist, stoomt veertien aanstormende butlers uit alle windstreken van de wereld in acht weken klaar voor een toekomst in dienst van een -al dan niet adellijke- familie. De inmiddels acht jaar oude academie huisde in het Gelderse Warnsveld, maar moest vanwege ruimtegebrek een ander onderkomen zoeken.

Van het traditionele beeld van de butler als bediende die de voorpagina van de krant strijkt, klopt anno 2008 niet veel meer. „Een butler is tegenwoordig vooral een executive manager, die leidinggeeft aan een heel huishouden, met soms weet ik hoeveel man personeel”, aldus Wennekes. Hij kan het weten, want hij zat ruim 25 jaar in het vak. „Ik was bij een Amerikaanse familie verantwoordelijk voor de beveiliging, de landgoederen, het vliegtuig, het jacht, human resources, de boekhouding. Eigenlijk ben je als butler de directeur van een exclusief hotel, maar dan zonder winstoogmerk.”

Klasse
Wennekes begon zijn loopbaan in de horeca. „Mijn ouders hadden een restaurant in de Betuwe. Zelfstandigheid is me met de paplepel ingegoten. Ik was begin twintig toen ik leidinggaf aan het personeel.” Hij kwam voor het eerst in aanraking met het butlervak toen hij een vriend bezocht die bij een Engelse familie werkte. „Wat hij deed, fascineerde me mateloos. Vooral de manier waarop hij z’n vak uitoefende, beheerst, met grote klasse en aandacht voor stijl.” Wennekes bleef er uiteindelijk zes maanden hangen. Daarna solliciteerde hij bij een miljardair in Amerika, waar hij zes jaar in dienst was.

Vervolgens werkte Wennekes enige tijd in Oostenrijk en bij de Amerikaanse ambassade in Duitsland. Op een bepaald moment kreeg hij het aanbod om in Saudi-Arabië te gaan werken. „Maar ik was getrouwd, en mijn vrouw wilde niet mee. Toen heb ik uit mijn eigen netwerk iemand voorgesteld, een kennis uit Zweden. Dat beviel goed, dus ben ik me gaan richten op het werven en selecteren van butlers.”

Een gebrek aan geschikte kandidaten bracht Wennekes in 1999 op het idee een butlerschool te starten. Inmiddels namen al heel wat studenten er hun diploma in ontvangst. Zo’n 20 procent is vrouw, de jongste student ooit was 20 jaar, de oudste 69. De opleiding is niet goedkoop: 12.500 euro. Daar staat tegenover dat studenten, eenmaal aan het werk, in de meeste gevallen goed worden betaald. De betere butler kan in Amerika wel tot zo’n 200.000 dollar (een slordige 135.000 euro) per jaar verdienen.

Rijkdom mag weer
Het vinden van een baan is meestal niet zo’n probleem. Volgens Wennekes neemt de vraag naar butlers toe, ook in Nederland. Wie denkt dat het vak toch voornamelijk wordt beoefend in landen met veel ’oude’ adel, zoals Engeland en Frankrijk, zit er een beetje naast. „Nederland kent een rijke butlerhistorie. Na de Eerste Wereldoorlog werd dat minder, na de Tweede Wereldoorlog was het eigenlijk helemaal over. Maar je wilt niet weten hoeveel butlers er hier weer werkzaam zijn. In de Amsterdamse grachtengordel zitten er op dit moment zeker enkele honderden. Er wordt niet zo over gepraat, misschien is dat calvinistische bescheidenheid, ik weet het niet.” Het tij is wel aan het keren, weet Wennekes. „Rijkdom mag weer. De nouveau riches laten het geld zichtbaar rollen. Ze wonen duurder, hebben grotere auto’s. Een butler past in dat plaatje.”

Attitude
In het leslokaal brengt docent Curtis Akerlind zijn pupillen de beginselen bij van het personeelsmanagement. Kom je als pas afgestudeerde butler terecht in een bestaande situatie, of mag je zelf het huishoudelijk personeel aannemen? In het laatste geval heb je meer invloed op hun vorming. „Begrijp je?” Veertien hoofden knikken instemmend. Als het tijd is voor de lunch staat student James Tobin op, vandaag de dienstdoende butler, knoopt zijn jasje dicht en doet in formeel Engels de gang van zaken rond de maaltijd uit de doeken.

Tijdens hun opleiding leren de studenten de ins en outs omtrent zakelijke etiquette, tafeldekken, kleding, communicatie, koken. Voor het belangrijkste, de houding waarmee een butler zijn vak uitoefent, is geen aparte lesmodule. „De attitudetraining loopt als een rode draad door de hele opleiding heen.” Wennekes probeert duidelijk te maken wat hij met die attitude bedoelt. „Ze is een levenshouding. Kernwoorden zijn eerlijkheid en discretie. Er is geen beroep ter wereld waar het zó aankomt op energie, passie en toewijding.

Een voorbeeld. Straks krijgen ze les in schoenpoetsen, onaangekondigd. We leren hun technische vaardigheden, maar het gaat vooral om het ritueel. We zeggen vanavond plompverloren: Trek allemaal je schoenen maar uit. Dat gaat flink stinken natuurlijk. En we maken het nog erger. Ze moeten de schoenen van hun buurvrouw of buurman poetsen. Hun hand in een vreemde, vieze, stinkende schoen, en poetsen maar. Met liefde, met líefde dus hè. Het gaat om het resultaat. Een mooie, glanzende schoen voor de ander. Daar ben je blij mee. Snap je het nu een beetje? Dat is het.”

„Ik bediende ooit Clinton op mijn sokken”

Wie als butler dient bij de rijken der aarde, maakt soms bizarre dingen mee. Robert Wennekes herinnert zich een moment uit zijn carrière nog als de dag van gisteren.

„Ik werkte op de Amerikaanse ambassade in Duitsland. Clinton was net president en bracht zijn eerste bezoek aan het land. Wij waren er verschrikkelijk druk mee, ik had vier dagen achter elkaar doorgewerkt, niet geslapen. Op een bepaald moment, tijdens het diner, ben ik even gaan zitten, op een metalen vuilnisbak in de keuken. De hoofdhuishoudster, een lief mens van 85 jaar, trok mijn schoenen uit en masseerde mijn voeten. Opeens kwam de chef-kok binnenstuiven, vreselijk gestrest, want het dessert moest er nog uit. De tafel waaraan Clinton zat, was helemaal mijn verantwoording, ik had een hoge security clearance, zoals dat heet. Niemand anders mocht die tafel bedienen. Maar ik zat daar op die vuilnisbak met voeten die ik met geen mogelijkheid weer in mijn schoenen kreeg. Het gaat niet, zei ik. Sorry. Maar de chef-kok was werkelijk in alle staten, dus opeens dacht ik: wat kan mij het ook schelen. Het dessert bestond uit een omelette siberiënne: geflambeerde cake met ijs en schuim. Ik liep op kousenvoeten en met een stalen gezicht de zaal in, die brandende schaal boven mijn schouder. Dat leidde de aandacht van mijn voeten af. Niemand die het zag, ook Clinton niet. Ik heb aan zijn bezoek nog een mooi certificaat van het Witte Huis overgehouden. Dat hangt ingelijst thuis.”

Test uw zakelijke etiquette

Vraag 1

U stapt in een taxi met een belangrijke gast. U positioneert uzelf zo dat de gast aan de trottoirzijde komt te zitten. Is dat correct?

Vraag 2

Er wordt een toast op u uitgebracht. U zegt: Dank u, en nipt vervolgens aan uw drankje. Is dat correct?

Vraag 3

U bent in een restaurant en er wordt een dunne soep geserveerd in een kom zonder oren. U nuttigt de soep door:

a. de kom op te pakken en de inhoud op te drinken;

b. alleen de lepel te gebruiken;

c. hem voor de helft met de lepel leeg te eten en de rest op te drinken.

Vraag 4

U zit aan een tafel in een restaurant voor een zakendiner. Halverwege de maaltijd wordt u weggeroepen voor een telefoontje. Wat doet u met uw servet?

a. U vouwt het op en legt het links van uw bord.

b. U vouwt het losjes op en legt het rechts van uw bord.

c. U legt het op uw stoel.

Vraag 5

U begroet iemand, of zegt iemand gedag. Wat is het beste moment om handen te schudden?

a. wanneer u bent voorgesteld;

b. in zijn huis;

c. in zijn kantoor;

d. op straat;

e. als u gedag zegt.

Vraag 6

U spreekt met een groep van vier mensen. Met wie maakt u oogcontact?

a. Met de persoon met wie u op dat moment spreekt.

b. U maakt beurtelings oogcontact met iedereen.

c. Met niemand in het bijzonder.

Vraag 7

Als u een bezoeker ontvangt in uw kantoor

a. zegt u niets en laat u hem zitten waar hij wil;

b. vertelt u hem waar hij kan gaan zitten;

c. zegt u: Ga maar ergens zitten.

Vraag 8

U bent een lunchafspraak met een zakelijke relatie vergeten. U voelt zich vreselijk en weet dat hij woedend is. U

a. schrijft een excuusbrief;

b. stuurt bloemen;

c. houdt u stil en hoopt dat hij het voorval snel vergeet;

d. belt hem om een nieuwe afspraak te maken.

Antwoorden
1. Ja. Uw gast kan op deze manier gemakkelijk uitstappen, heeft geen last van langskomend verkeer en hoeft niet over de bank naar de andere kant te schuiven. 2. Nee. Als u dat doet, brengt u een toast uit op uzelf. 3. b. Gebruik altijd een lepel. Het is geen kop koffie! En slurpen is ook uit den boze. 4. c. Leg het servet op uw stoel. Leg het zeker nooit op tafel. Wat als er kruimels op zitten? 5. a, b, c, d, en e. Wanneer u geïntroduceerd bent, in huis, in het kantoor, en op straat. Met andere woorden: het is zelden ongepast iemand de hand te schudden. Geef een stevige (geen pijnlijke) handdruk. 6. b. U maakt oogcontact met iedereen. 7. b. Duidelijk maken waar uw gast kan gaan zitten, zorgt ervoor dat hij zich op zijn gemak voelt. 8. d. U belt hem om een nieuwe afspraak te maken. En vergeet niet uw excuses aan te bieden voor uw fout. Stel u voor hoe u zich in zijn geval zou voelen!

Bron: www.butlerschool.com.