De nieuwsberichten uit Zuid-Afrika volgden elkaar de afgelopen weken in zo’n snel tempo op dat het nauwelijks bij te benen was. In de eerste plaats gaat het in die berichten over het bestraffen van door overheidsdienaren gepleegde misdaden. Tien jaar geleden sloot Zuid-Afrika enorme wapencontracten af ter waarde van 40 biljoen Zuid-Afrikaanse rand. Kort daarna kwam de verdenking op dat vertegenwoordigers van de Zuid-Afrikaanse regering en van de regeringspartij ANC in de vorm van ’provisies’ danig hadden geprofiteerd van deze wapentransacties. In 2001 verscheen een officieel onderzoeksrapport over deze transacties, waarvan de conclusie luidde dat alles correct volgens de regels van de wet was verlopen.Echter, het brandje bleef smeulen en de twijfels staken telkens weer de kop op. De beschuldigingen wezen steeds opnieuw in de richting van Jacob Zuma. Hij verloor zijn functie als vicepresident van het ANC.

Deze Jacob Zuma werd echter in december 2007 tot president van het ANC gekozen. Met de terugkeer van Zuma begon een onverkwikkelijke machtsstrijd tussen hem en de zittende president Thabo Mbeki. Diens hoop was er uiteraard op gericht dat een veroordeling op grond van corruptie en nog enkele andere misdaden een verdere politieke loopbaan van Zuma onmogelijk zou maken. Onder geen beding mocht de beerput van de wapentransactie van destijds opengaan.

President Mbeki mengde zich vermoedelijk om die reden in de rechtspleging van zijn land, door het hoofd van het Nasionale Vervolgingsgesag, vergelijkbaar met het openbaar ministerie, te ontslaan. De achterliggende motivatie om deze Vusi Pikoli te ontslaan was dat daarmee het onderzoek naar mogelijke corruptie, gepleegd door het hoofd van de politie, Mbeki’s vriend Jackie Selebi (ook hoofd van Interpol), zou worden gestopt.

Op 9 januari dit jaar werd ook de belangrijkste onderzoeker in de zaak-Selebi binnen het Nasionale Vervolgingsgesag, de jurist Gerrie Nel, gearresteerd. Volgens de zondagskrant Rapport van 20 januari maakte Mbeki zich met zijn ingreep in het juridische gezag schuldig aan „regsverydeling” en dient hij daarvoor terecht te staan.

Gehannes
Met al dit gehannes heeft Mbeki bovendien de verdenking op zich geladen dat ook hij op de een of andere manier betrokken was bij het wapenschandaal. Jacob Zuma zag nu zijn kans schoon en heeft deze beschuldiging begin januari publiekelijk uitgesproken.

Het ANC heeft een zeer zware commissie ingesteld die eindelijk de waarheid over de wapenaankopen en de mogelijke betaling van steekpenningen door Duitse en Franse maatschappijen boven water moet krijgen. Behalve Mathews Phosa, de penningmeester van het ANC, heeft de invloedrijke en gezaghebbende zakenman Cyril Ramaphosa zitting in deze commissie. Op Ramaphosa was tien jaar geleden de hoop van het ANC gevestigd. Het zou niet slecht voor Zuid-Afrika zijn, wanneer deze man zich opnieuw profileert en naar de politiek terugkeert. Het imago van Zuid-Afrika ligt inmiddels in duigen.

De auteur is docent Zuid-Afrikastudies aan de Radboud Universiteit Nijmegen.