Benedictus zou morgen, evenals de burgemeester van Rome en de minister voor Hoger Onderwijs, aan de universiteit spreken ter gelegenheid van de opening van het academisch jaar. Ruim 60 van de 4500 docenten van de universiteit keerden zich echter in een verklaring tegen de komst van de paus en op posters werd tegen het bezoek geageerd. De Vaticaanse radio zei in een commentaar dat de actie aan de in 1303 opgerichte universiteit riekt naar censuur.Benedictus XVI heeft geen geluk met toespraken op universiteiten. In 2006 leidde een rede die hij uitsprak aan de universiteit van Regensburg tot een ernstige crisis tussen islam en christendom.

Ruim zestig docenten van de La Sapienza in Rome hebben maandag in een gemeenschappelijke brief de rector magnificus opgeroepen het pauselijke bezoek aan de universiteit te annuleren. „Joseph Ratzinger heeft toen hij nog kardinaal was gezegd dat het proces tegen Galileo gegrond en terecht was”, staat in het appel. „Daarmee beledigt en vernedert hij ons wetenschappers die trouw zijn aan de rede en die hun leven wijden aan de vooruitgang van de kennis.”

Het verzet tegen het voorgenomen bezoek van de paus was al dagen aan de gang. Studentenorganisaties protesteerden met spandoeken. Studenten hadden het plan klaar om tijdens het pauselijke bezoek keiharde muziek op het universiteitsplein te draaien. Gistermiddag bezetten studenten het rectoraatsgebouw van La Sapienza.

De paus wordt verweten dat hij „conservatieve en reactionaire standpunten” uitdraagt en „zich voortdurend inmengt in het private en openbare leven van Italië”, zei Alberto Asor Rosa, emeritus hoogleraar van La Sapienza in de krant Corriere della Sera. „In dit klimaat de paus uitnodigen is zo veel als buigen voor een pauselijk supergezag.”

Sinds Joseph Ratzinger paus is (2005) heeft hij zich met name in Italië laten kennen als een rechtlijnige kerkvorst die overal zijn zegje over doet. Afgelopen week trapte hij veel Romeinen op hun ziel door nogal hard zijn onrust over de „verloedering van Rome” uit te spreken. De paus trok die woorden, via zijn persvoorlichter, schielijk terug om de verhoudingen met de gastheren -Vaticaanstad is een enclave binnen de stad Rome- niet al te zeer te laten verslechteren. Al maanden wenden het Vaticaan en de Italiaanse bisschoppenconferentie hun invloed aan om Italiaanse wetgeving te beïnvloeden. Maar niet iedereen is over de bemoeienis van de paus te spreken.

Het is tekenend dat de huidige paus hard, soms agressief, wordt aangepakt. Voor het eerst in lange tijd verschijnen antipauselijke uitingen in het straatbeeld. In 2006 beeldden posters in verscheidene steden een vuurpeloton af dat zijn wapens richt op de paus, die in zijn witte soutane tegen de muur staat. Dat gebeurt allemaal in het pausvriendelijke Italië, dat Benedictus XVI in 2006 nog „een zeer gunstig terrein voor het christelijk getuigenis” noemde.

Pausen zijn in Italië normaal gesproken geliefd. Het is een land waar het pausschap een solide positie heeft, ondanks een sterk geworteld antiklerikalisme, met echter weinig sympathisanten. Zeker Johannes Paulus II, die ook niet als nieuwlichter de geschiedenisboeken heeft gehaald, was ongemeend populair. In Italië zijn geen recente peilingen over de populariteit van de paus beschikbaar. De laatste stamt van kort na Benedictus’ aantreden als hoogste rooms-katholieke kerkleider in 2005, toen uit een poll bleek dat 78 procent van de Italianen het wel met hem zagen zitten.

Cijfers of geen cijfers, de barometer van tevredenheid is gemakkelijk af te lezen. In de media, traditioneel geen bolwerk van antiklerikalisme, wordt -uitzonderingen daargelaten- weinig acht meer geslagen op de paus. Als men op forums op internet kijkt, blijkt weinig instemming met de paus, of zoals op een bekende blog staat: „Benedictus XVI zal de geschiedenis ingaan als een van de minst geliefde pausen aller tijden.”