In advertenties wordt wel eens de tekst gebruikt „God, Die leven gaf en leven spaarde.” Dat dit niet vanzelfsprekend is, besef ik des te meer sinds ik in Jemen woon en me realiseer wat het betekent om daar zwanger te zijn. Tijdens en na een bevalling in Nederland word je, zo nodig, bijgestaan door een scala aan deskundigen: verloskundige, bevallingsassistente, kraamverzorgster, wijkverpleegkundige, consultatiebureauarts, vaccinatieverpleegkundige enzovoorts. Als er iets mis is, is er volop medische zorg beschikbaar voor zowel moeder als kind. Dat is in Jemen aanzienlijk minder vanzelfsprekend.De Verenigde Naties hebben een aantal doelstellingen opgesteld om de wereldwijde armoede terug te dringen, de zogenaamde millenniumdoelstellingen. Doelstelling vijf is het tegengaan van zogenoemde moedersterfte. Jaarlijks overlijden wereldwijd een half miljoen vrouwen door complicaties tijdens de zwangerschap of de bevalling. In Nederland komt dat nauwelijks voor.

Jemen heeft echter een van de hoogste moedersterftecijfers ter wereld. Er sterven dagelijks acht vrouwen in het kraambed. Een bevalling wordt door Jemenitische vrouwen dan ook gezien als een zeer risicovolle gebeurtenis. Er wordt wel gezegd dat „voor een vrouw met barensweeën het graf open en klaar ligt.”

Een van de oorzaken van de hoge moedersterfte is dat vrouwen vaak op jonge leeftijd trouwen. Wanneer vrouwen jong huwen, hebben zij een tweemaal zo hoog risico op moeilijkheden tijdens de bevalling als volwassen vrouwen. Ik ken verscheidene vrouwen die getrouwd zijn op de leeftijd van 12, 13 of 14 jaar. Sommigen van hen zijn op hun 30e dan al oma.

Volgens cijfers van Unicef is in Jemen bijna de helft van de vrouwen tussen de 20 en de 24 jaar voor hun 18e jaar getrouwd. In het armste deel van Jemen is dat meer dan de helft. Maar ook in rijke gezinnen komt het regelmatig voor dat meisjes jong worden uitgehuwelijkt. Vijftien procent van de vrouwen is zelfs voor hun 15e jaar getrouwd.

De reden dat meisjes jong worden uitgehuwelijkt, is dat het hooghouden van de familie-eer erg belangrijk is. Vrouwen zijn daar in grote mate verantwoordelijk voor. Door je dochter vroeg te laten trouwen, wordt de kans kleiner dat zij voor haar huwelijk haar maagdelijkheid verliest. Daarnaast zijn er ook financiële oorzaken aan te wijzen. Een man betaalt in Jemen een bruidsschat aan de vader van zijn bruid. Het bruidspaar gaat na het huwelijk bij de familie van de bruidegom wonen.

Wanneer ouders niet al hun kinderen goed kunnen onderhouden, huwelijken zij hun dochters op vroege leeftijd uit. Meisje hebben hier zelf niet veel over te vertellen en maken meestal ook geen bezwaar, omdat een gehuwde vrouw meer status heeft. Ongetrouwd zijn, zeker op het platteland, is eigenlijk geen optie.

Slechte gezondheidszorg is een andere oorzaak voor de hoge moedersterfte. Vooral op het platteland bevallen veel vrouwen nog thuis. Tachtig procent doet dat zonder begeleiding van een arts of vroedvrouw. De hoge moedersterfte heeft ook gevolgen voor de gezondheid en de levensverwachting van de andere kinderen in het gezin. Jemen kent een van de hoogste vruchtbaarheidscijfers ter wereld. Grote gezinnen zijn dus geen uitzondering. Wanneer een moeder sterft als gevolg van een zwangerschap, heeft dat negatieve gevolgen voor de andere kinderen. Verschillende organisaties proberen door armoedebestrijding, onderwijs en gezondheidsvoorlichting de moedersterfte terug te dringen, maar er is nog een lange weg te gaan.

In Jemen staat het moederschap in hoog aanzien. De kraamtijd duurt maar liefst veertig dagen. Gedurende deze tijd krijgt de kraamvrouw bijna elke dag bezoek en worden er door verschillende vrouwen in haar omgeving, zoals schoonmoeder, vriendinnen en zussen, kraamfeesten georganiseerd.

Wellicht zal voor mij, na terugkomst, ook zo’n Jemenitisch kraamfeest gehouden worden. Ik zal er erg van genieten, maar tegelijkertijd ben ik dankbaar en voel ik mij bevoorrecht dat ik in Nederland geboren ben en mijn kinderen in Nederland heb gekregen.

De auteur is bedrijfskundige en taalstudente, getrouwd en moeder van vier kinderen. Samen met haar man is ze door Interserve uitgezonden naar Jemen. Irene heet in werkelijkheid anders.