Niet alle conservatieve parlementariërs zijn blij met het dure plan, waarover bijna twee decennia werd onderhandeld. Toch is de verwachting dat een meerderheid voor zal stemmen, omdat het plan deel uitmaakt van een centrumrechts coalitieakkoord.Ook heeft de conservatieve regeringsfractie Burger Democraten (ODS) de christendemocraten (KDU-CSL), die de kerken goed gezind zijn, nodig bij de volgende presidentsverkiezingen in het parlement. De ODS eist dat partijgenoot en president Vaclav Klaus volgend jaar wordt herkozen. Dat mag kennelijk veel geld kosten. In ruil voor het steunen van Klaus, krijgt de KDU-CSL het voor elkaar dat kerken die in het verleden te maken kregen met confiscatie, worden gecompenseerd.

Nadat minister van Financiën Miroslav Kalousek eerder had gewaarschuwd dat de begroting in gevaar zou komen, werd met kerken afgesproken dat het bedrag in zestig jaar zou worden afgelost. Maar met een jaarlijkse rente van bijna 5 procent zal dat de staat 267 miljard Tsjechische kroon (ruim 10 miljard euro) kosten, hebben experts uitgerekend. „Niemand in de regeringscommissie voor compensatie realiseerde zich dat het bedrag door die rente zo veel zou oplopen”, geeft regeringsonderhandelaar Miroslava Nemcova ruiterlijk toe.

Vooral bisschoppen van de Rooms-Katholieke Kerk kunnen uitzien naar aanzienlijke inkomsten. Ongeveer 95 procent van alle eigendommen die sinds 1948 door de communisten werden genationaliseerd, was in handen van de RK-Kerk. „Als dit voorstel van de regering doorgaat, betekent het dat de staat bereid is met ons samen te werken en naar gerechtigheid te streven voor mistanden uit het verleden”, aldus Jiri Grecka, woordvoerder van de Katholieke Bisschoppenconferentie, in een recent interview.

Protestantse en andere niet-Rooms-Katholieke Kerken hopen ook een graantje mee te pikken vanwege hun verloren bezittingen. Deze compensatie „is een van de belangrijkste pogingen het probleem op te lossen”, meldt Zuzana Dvorakova, secretaris-generaal van de Tsjechische Oecumenische Raad van elf niet-rooms-katholieke denominaties. Als alles volgens plan verloopt, zal in januari 2009 begonnen worden met het betalen van compensatie aan kerken.

„Al in december 1989, na de Fluwelen Revolutie, werden strenge landwetten veranderd en bevelen opgeheven”, herinnert Daniel Herman, een woordvoerder van het ministerie van Cultuur, zich. „Ontmoetingen tussen de staat en de kerk begonnen in 1990, toen al diverse kloosters werden teruggegeven.” Volgens het ministerie van Cultuur zal uiteindelijk een derde van alle kerkbezittingen worden teruggegeven. Het geld is voor de rest van kerkbezittingen die in staatshanden zijn. Die wil de regering ontwikkelen en privatiseren.

„Dit probleem is zestig jaar oud en het heeft achttien jaar geduurd om op te lossen”, stelt Herman vast. Hierdoor zal het ook mogelijk worden voor kerken om financieel onafhankelijk van de staat te worden. Naar verwachting zal de regering uiterlijk in 2018 stoppen met het betalen van salarissen van kerkleiders.

Jiri Grecka van de Katholieke Bisschoppenconferentie betreurt het dat uit onderzoek blijkt dat een meerderheid van de Tsjechen niet achter compensatie voor kerken staat. „De publieke opinie is tegen het betalen van compensatie, omdat de mensen niet inzien waarom kerken bezittingen nodig hebben. Misschien worden mensen positiever als ze zich gaan realiseren dat dit plan kerken eindelijk onafhankelijk maakt en een einde maakt aan hun afhankelijkheid van subsidies.”

Het voorgenomen beleid in Tsjechië kan ook gevolgen hebben voor andere voormalige Oostbloklanden, zoals Hongarije, waar soortgelijke discussies plaatsvinden over compensatie.