De krantenkoppen lijken boekdelen te spreken: ”Onderwijsvernieuwing mislukt”, ”Kennisniveau studenten dramatisch gedaald”, ”Nieuw leren in de beklaagdenbank”, ”Nederlands onderwijs garant voor zesjescultuur”. Kortom, mede door het parlementair onderzoek onderwijsvernieuwingen is de discussie over onderwijskwaliteit actueler dan ooit.In de discussie valt tenminste één ding op: het lijkt haast alsof scholen alleen maar reactief kunnen zijn. Alsof ze alleen maar overheidsmaatregelen klakkeloos kunnen implementeren, dan wel de hakken in het zand zetten en op de oude voet verdergaan. Alsof ze niet in staat zouden zijn zelf initiatieven te nemen. De werkelijkheid leert echter anders.

Een aantal scholen heeft gezamenlijk een innovatief programmaonderdeel ontwikkeld dat leerlingen uitdaagt te excelleren: wetenschapsoriëntatie. Een programma dat wetenschapsbreed -dus niet alleen voor bètavakken, maar ook voor alfa-, gamma- en kunstvakken- leerlingen in het vwo een wetenschappelijke houding aanleert.

Niet klagen over de zesjescultuur, maar leerlingen door wetenschapsoriëntatie de kans bieden te excelleren. Dat is het motto van de scholen die zich verenigd hebben in de stichting Wetenschapsoriëntatie Nederland (WON). WON-scholen stimuleren vanuit wetenschappelijke thema’s de creatieve vermogens, vernieuwend en systematisch denken en uitwisseling van kennis, ideeën en meningen. Daarmee krijgen jongeren de ruimte om zich in hun talenten te ontwikkelen en te excelleren.

Extra bagage
Wetenschapsoriëntatie wordt gegeven vanaf de eerste klas in het vwo. Door wetenschapsoriëntatie te volgen in doorlopende leerlijn is de scholier ten tijde van zijn examen optimaal voorbereid op een wetenschappelijke studie. Met deze extra bagage wordt het niet alleen gemakkelijker een studie te kiezen, ook heeft de scholier dan kennisgemaakt met wetenschappelijke werkwijzen, de wetenschapscultuur en toekomstmogelijkheden.

Jonge studenten hebben daarmee een breed en helder beeld van alles wat wetenschap te bieden heeft. Bovendien hebben ze zich een open en onderzoekende houding eigen gemaakt, die hen in staat stelt een bijdrage te leveren aan de ontwikkeling van de kenniseconomie.

Het bestaande curriculum van het voortgezet onderwijs voorziet echter (nog) niet in een dergelijk vak of programmaonderdeel. In de vrije ruimte hebben scholen weliswaar mogelijkheden om aan wetenschapsoriëntatie aandacht te besteden, maar die mogelijkheid is vooral theoretisch. De facto hebben scholen weinig of geen ontwikkelruimte. Daarom doet de WON een oproep aan de onderwijscommissie, de minister, de staatssecretaris en de Tweede Kamer om mogelijkheden te scheppen dat wetenschapsoriëntatie een kwaliteitsimpuls wordt voor het vwo-programma.

De auteur is voorzitter van de stichting Wetenschapsoriëntatie Nederland. Dit artikel is de tekst van een petitie die gisteren werd aangeboden aan de commissie onderwijsvernieuwingen van de Tweede Kamer.