Janet Wanyenze (50) zit voor haar huisje in Kyambogo, in de Ugandese hoofdstad Kampala. In juni bleek dat ze hiv heeft, het virus dat tot aids kan leiden. „Dat kwam niet eens als een schok voor me, want in mijn omgeving zie ik veel mensen die seropositief zijn.” Wanyenze krijgt geregeld bezoek van sociaal werkers, zoals de Nederlandse vrijwilligster Maureen Sellmeijer (35), die samen met haar Ugandese collega Linda Bamwite huisbezoeken aflegt.„We stimuleren mensen om hun medicijnen te blijven nemen en bieden mentale ondersteuning. Door de huisbezoeken ontdekte ik dat hiv/aids echt overal zit. Pal naast ons kantoor woonde een aidspatiënt. Het virus zit letterlijk om de hoek, door de hele samenleving heen”, aldus Sellmeijer.

„Er is enorm veel bereikt, maar de laatste tijd gaat de daling niet zo snel meer”, zegt onderzoeker Brian Wall van Unaids, de aidsorganisatie van de Verenigde Naties. Het aandeel seropositieven daalde er van zo’n 20 procent van de bevolking begin jaren negentig naar 6,4 procent nu.

„Het aantal zieken neemt nu echter nog steeds toe.” Volgens de officiële cijfers heeft 6,4 procent van de Ugandezen het gevreesde virus. Een miljoen mensen is besmet. „Maar stel dat het 7 procent zou zijn, dan nog is het een enorme daling ten opzichte van de jaren negentig.” Het huidige percentage, dat al enige jaren niet meer afneemt, wordt her en der betwijfeld. „Ik denk ook dat het veel hoger ligt”, zegt Sellmeijer.

Volgens Wall is het grote probleem een tekort aan condooms. „Er zijn dit jaar 130 miljoen condooms in omloop, terwijl er anderhalf miljard nodig zijn.” Kerken en invloedrijke personen zoals presidentsvrouw Janet Museveni wijzen echter op het belang van onthouding.

Erkenning
In China is er eveneens onduidelijkheid over het precieze aantal aidspatiënten. Officieel staan er in het hele land minder dan 200.000 hiv-besmettingen geregistreerd, maar VN-organisatie Unaids schat dat het werkelijke aantal rond de 1 miljoen schommelt. Bij ongewijzigd beleid zouden dat er rond het jaar 2010 meer dan 10 miljoen zijn.

China ziet deze realiteit pas sinds kort onder ogen. De tijd dat de Chinese autoriteiten aids alleen als een buitenlands probleem zagen, is voorbij. De afgelopen weken heeft Peking de ene maatregel na de andere genomen die het virus tot staan moet brengen.

De Chinese autoriteiten lijken vooral te zijn gealarmeerd door het feit dat zowel in Sjanghai als Peking het aantal officieel geregistreerde aidsgevallen dit jaar met tussen de 50 en de 70 procent is toegenomen ten opzichte van vorig jaar.

Lange tijd werd het aidsprobleem in China gebagatelliseerd. De ziekte zou vrijwel alleen voorkomen bij migranten en drugsverslaafden. Hierdoor is aids in China omgeven door schaamtegevoelens en discriminatie. Veel mensen houden hun besmetting dan ook liever verborgen, met alle gevolgen van dien.

Vorige maand stelde het Chinese ministerie van Volksgezondheid voor om het sinds 1994 bestaande inreisverbod voor buitenlanders met hiv/aids te schrappen. Zo hoopt Peking duidelijk te maken dat aids niet langer een buitenlands probleem is.

Na jaren van pappen en nathouden lijken de Chinezen op het gebied van aidsbestrijding voor de vlucht naar voren te kiezen. In de aanloop naar Wereldaidsdag, vandaag, maakte de prestigieuze Tsinghua-universiteit in Peking bekend een groot aidsonderzoekscentrum te openen.