Egypte is een land met grote problemen voor christenen. Naar schatting 80 procent van de bevolking leeft op of onder de armoedegrens. Daarnaast is er een grote (verborgen) werkeloosheid en overbevolking. De beter opgeleiden worden vaak zwaar onderbetaald. Die problemen veroorzaken een strijd om te overleven, waarbij mensen elkaar fors kunnen discrimineren, vooral op basis van sociale klasse, maar ook op basis van geloofsovertuiging.Veel kerkleiders, mensenrechtenactivisten en individuele belanghebbenden (niet allen!) verstrekken organisaties in het Westen echter verkeerde informatie over de problemen die christenen in Egypte ondervinden. Nog vaker wordt de context weggelaten, meestal om sympathie op te wekken bij een westers publiek. Veel christelijke organisaties in het Westen zijn zich onvoldoende bewust daarvan. Westerse christenen worden daardoor op grote schaal verkeerd geïnformeerd en zijn als gevolg daarvan, met de christenen uit Egypte die deze berichten verstrekken, vaak betrokken bij acties die moslims als provocatief beschouwen.

Egyptische christenen en veel westerse organisaties willen vaak niet erkennen dat de werkelijkheid in de verhoudingen tussen moslims en christenen veel gecompliceerder is dan wordt aangegeven. Ze willen ook niet toegeven dat christenen vaak zelf hebben bijgedragen aan de spanningen met moslims.

Overdreven
De meest genoemde knelpunten zijn de overgang van christenen naar de islam en de problemen met vergunningen om kerken te bouwen of te restaureren. Deze problemen zijn er en mogen niet worden ontkend. Maar het presenteren van problemen zonder de achtergronden weer te geven, geeft een totaal vertekend beeld, wat alleen maar bijdraagt aan polarisatie.

Egyptische bisschoppen beweren regelmatig met grote stelligheid dat christenen 10 tot 15 procent van de bevolking uitmaken, terwijl de Franse statisticus P. Fargues en anderen aangeven dat het percentage christenen in Egypte in de afgelopen decennia is teruggelopen van 8 naar 5,5 procent. Die veel te hoge inschattingen worden gebruikt om aan te geven hoe christenen in topfuncties worden gediscrimineerd of dat de kerk te weinig vergunningen heeft gekregen voor kerkbouw. Die achterstelling is aanwezig, maar de politiek gemotiveerde overdreven schattingen zijn oneerlijk.

Zowel Egyptische als westerse christenen roepen vaak over vervolging van christenen zonder onderscheid te maken tussen problemen waarmee alle Egyptenaren te maken hebben en problemen die alleen christenen betreffen. Individuele problemen van christenen worden vaak veralgemeniseerd, de context wordt weggelaten en er wordt nauwelijks of geen aandacht gegeven aan provocaties door Egyptische christenen, zoals demonstraties voor zogenaamd door moslims gekidnapte meisjes. Dit terwijl nader onderzoek vaak laat zien dat er geen ontvoering in het spel is, maar wel bekering tot de islam, waarbij sociale problemen in combinatie met gebrekkig geloofsonderricht bijna altijd een grote rol spelen.

Verzwakt
Dit artikel is te kort om een reeks voorbeelden te geven. Deze zijn wel te vinden in een rapport voor een bijeenkomst volgende week in Antwerpen over christelijke minderheden in de Arabische wereld (www.migrationdrc.org/news/int_events.html). Dit rapport is een vervolg op een eerdere presentatie in Barcelona over de wijze waarop berichtgeving in zowel westerse als Arabische media heeft bijgedragen aan conflicten tussen moslims en christenen in Egypte, alsmede tien jaar onderzoek door Arab-West Report (www.arabwestreport.info), dat vele duizenden artikelen over verhoudingen tussen moslims en christenen uit de Egyptisch-Arabische pers heeft verzameld en vertaald en honderden van incidenten uitgezocht en beschreven.

De conclusie van iedereen die dit materiaal bestudeert, is dat de berichten over christenen in Egypte vaak fors tekortschieten in het aangeven van de context, waardoor ze het karakter van polemieken krijgen. Deze worden op hun beurt door de Arabische pers opgepikt, vaak ook zonder context, waardoor deze berichtgeving een bijdrage is gaan leveren aan spanningen tussen moslims en christenen. Dit draagt weer bij aan emigratie van christenen uit Egypte, waardoor de achterblijvende christelijke gemeenschap wordt verzwakt.

De verkeerde beeldvorming in het Westen zorgt er ook voor dat de belangenbehartiging van westerse organisaties voor Egyptische christenen vaak misplaatst is. Zo zijn acties gevoerd voor zogenaamd ontvoerde meisjes terwijl er geen sprake was van fysieke dwang. Er zou juist iets gedaan moeten worden om de achtergrond van overgangen naar de islam te begrijpen en oorzaken als armoede, sociale problemen en gebrekkig christelijk onderwijs te bestrijden.

Splinter
Egyptische en westerse christenen zijn natuurlijk niet de enige verantwoordelijken voor polemieken die schade doen aan de christelijke gemeenschap in Egypte. Ook moslims en de Egyptische overheid spelen een rol. Wetten worden vaak niet nageleefd en over nieuwe wetgeving kan jarenlang worden gediscussieerd. De Egyptische veiligheidsdienst treedt vaak te traag op. Sociale problemen worden grotendeels genegeerd.

Hier is echter het woord van Christus van toepassing dat christenen eerst de balk uit hun eigen ogen moeten halen voordat ze op de splinter van de ander wijzen. Westerse christenen mogen het zeker voor medebroeders en -zusters opnemen en helpen de kerk te versterken. Zij moeten echter niet bijdragen aan polarisatie en moeten dus allereerst naar hun eigen berichtgeving kijken en die sterk verbeteren.

De auteurs zijn betrokken bij het Center for Intercultural Dialogue and Translation in Caïro.