Lula lijkt niet langer te stuiten. Zelfs president Fernando Henrique Cardoso liet eerder deze maand de falende kandidaat van zijn eigen partij genadeloos vallen door te verzekeren dat hijzelf op Lula zal stemmen wanneer zijn uitverkoren kroonprins de tweede en beslissende kiesronde onverhoopt niet mocht halen.

Het was de eerste keer dat het staatshoofd in het openbaar erkende dat de royaal gefinancierde, en vooral ook agressieve, verkiezingscampagne van oud-minister van volksgezondheid José Serra afstevent op een roemloze nederlaag. Serra komt volgens de opiniepeilers niet verder dan 17 procent van de stemmen.

Investeerders en beleggers van over de grens volgen de politieke gebeurtenissen in Brazilië met stijgende verbazing en groeiende ongerustheid. Nadat zij eerder soelaas haalden uit een minuscule en kortstondige opleving van José Serra’s populariteit, moeten Braziliës crediteuren thans constateren dat niets en niemand de linkse kandidaat nog kan tegenhouden.

Lula zelf laat geen gelegenheid voorbijgaan om bezorgde bankiers en industriëlen in binnen- en buitenland te verzekeren dat het allemaal zo’n vaart niet zal lopen. Vanzelfsprekend is de PT-lijsttrekker van zins om flink te sleutelen aan zowel de staatshuishouding als de economische en financiële grondregels, maar dit hoeft volgens zijn naaste medewerkers niet te betekenen dat het nationale roer radicaal om gaat. Wanneer de camera’s uitstaan en er even geen microfoons in de buurt zijn, geeft ook Lula zelf ruiterlijk toe dat niet alle stoere taal die hij op het campagnepodium bezigt meteen een beleidsvoornemen vertolkt.

Eerder liet Lula duidelijk weten Braziliës financieringsafspraken en -overeenkomsten met anders zo verfoeide instellingen als het Internationaal Monetair Fonds (IMF) te zullen respecteren en naleven. In een recent gepubliceerde open brief aan „het Braziliaanse volk” schreef Lula dat hij als president niet zal breken met de financiële gemeenschap en stipt zal toezien op de nakoming van de beleidsbeloftes die de regering-Cardoso moest doen om in aanmerking te komen voor noodkredieten van het IMF.

Volgens Humberto Casagrande, een naaste adviseur van de PT-aanvoerder en een voormalige analist van kapitaalmarkten, is de angst onder bankiers en bij ondernemers voor vijf jaar Lula geheel ongegrond. „Een jaar of wat geleden hadden ze wellicht een reden gehad om zich zorgen te maken over een regering van de Arbeiderspartij. Maar de PT heeft tegenwoordig de pragmatiek hoog in het vaandel staan, waarbij wij ervan uitgaan dat iedereen -bevolking, regering en het particuliere bedrijfsleven- er baat bij heeft de sociale misstanden weg te nemen die ons land niet alleen plagen maar ook zijn verdere ontwikkeling belemmeren. Om dit probleem aan te pakken hebben we elkaar nodig en vandaar dat Lula bereid is aandachtig te luisteren naar anderen en bovendien openstaat voor suggesties die zij kunnen aandragen”, aldus de raadsman.

Maar voorlopig lijken de meeste beleggers doof voor alle geruststellende woorden. Telkens wanneer een opiniepeiling een verdere stijging van Lula’s aanhang in kaart brengt, krijgt de effectenbeurs prompt een neerwaartse duw en daalt de waarde van de reeds kwakkelende Braziliaanse real een beetje verder. De noodlening van 30 miljard dollar waarmee het IMF te hulp schoot compenseert amper de kapitaalvlucht van de afgelopen drie maanden. Na de laatste peiling steeg bovendien het zogeheten soevereine risico van Brazilië naar meer dan 2000 procentuele basispunten, hetgeen inhoudt dat het land een rentetoeslag van 20 procent is verschuldigd op alle nieuwe internationale kredieten.

Al bijna twintig jaar lang ambieert Lula het presidentschap van Brazilië. Bij de laatste twee verkiezingen drong hij door tot de tweede verkiezingsronde, om deze vervolgens te verliezen. „Op het allerlaatste moment blijken veel kiezers toch een beetje bang voor de soms wel erg radicaal-linkse ideeën die binnen de Arbeiderspartij leven. Dat deed Lula de das om”, zo analyseert politicoloog Ricardo Fleischer van de universiteit van Brasília.

Fleischer vermoedt evenwel dat het ditmaal anders kan verlopen, omdat de PT zich de afgelopen jaren heeft ontdaan van exotisch linkse stromingen als de trotskisten en de maoïsten, die veel gematigde kiezers de stuipen op het lijf joegen met hun soms wereldvreemde opvattingen. „De PT is nog zeker een linkse partij, maar dan eerder in sociaal-democratische zin. Het is een partij die wil staan voor ambtelijk en bestuurlijk fatsoen en voor een deugdelijk beleid om de schrijnende en beschamende armoede weg te nemen die ons land ontsiert”, aldus professor Fleischer.

Bij de beleggingsbank JP Morgan Chase in New York is Lula inmiddels niet meer de boeman die hij vijf jaar terug nog was. „Wij willen hier en daar nog wel eens een vraagteken zetten bij zijn voornemens, maar moeten tegelijkertijd toegeven dat Lula enorm is gegroeid en dat er bij ons althans geen twijfel bestaat dat hij voor reden vatbaar zal blijken”, zo vindt de Latijns-Amerika-deskundige Graham Stock. Het is daarenboven niet alsof er een keus bestaat. Nummer twee in de peilingen, oud-gouverneur Ciro Gomes van de verpauperde deelstaat Ceará, staat net als ’regeringskandidaat’ José Serra op grote achterstand. Gomes, die enkele weken geleden nog even leek Lula te kunnen overvleugelen, boezemt als rasechte volksmenner en populist de internationale gemeenschap al evenmin groot vertrouwen in.

Het verloop van de presidentsverkiezing in Brazilië blijft niet zonder weerslag elders in de wereld. Het reusachtige land is de economische motor van Zuid Amerika. Brazilië’s economie is qua afmetingen de zevende grootste ter wereld. Het land gaat gebukt onder een schuld van ruim 265 miljard Amerikaanse dollars. Wanneer Brazilië zich, in navolging van het veel kleinere Argentinië, genoodzaakt ziet zijn schuldbetalingen stop te zetten, zal de financiële impact daarvan wereldwijd voelbaar zijn.