De rechter heeft de gezinsvoogd van Savanna vrijgesproken van schuld aan de mishandeling (en uiteindelijk de dood) van het kind. Zeker, de gezinsvoogd is wel degelijk nalatig geweest. Maar nalatigheid is nog iets anders dan schuldige nalatigheid. Op dit punt heeft de rechter gezegd dat er geen bewijs is voor een oorzakelijk verband tussen de nalatigheid van de gezinsvoogd en de mishandeling, de dood van Savanna. De rechter oordeelde terecht dat de ouders de belangrijkste factor zijn waar het om de kinderen gaat.Ik ben blij met deze uitspraak, en vooral opgelucht. Je kon de spanning voelen onder de medewerkers van onze organisaties: voor het eerst de hete adem van justitie in je nek.

Vanaf het begin dacht ik dat het openbaar ministerie een kansloze zaak had: er waren veel hulpverleners bij het gezin betrokken en waarom de gezinsvoogd wel en bijvoorbeeld de huisarts niet veroordelen? Bovendien: falend toezicht is wel wat anders dan medeverantwoordelijk zijn voor een misdrijf. Waar is het OM in vredesnaam mee bezig? Maar in de week van de behandeling kwam de ernst van de situatie weer op me af: er is een kind vermoord door haar moeder en de hulpverlening, zelfs de kinderbescherming, heeft het niet kunnen voorkomen.

Zorgvuldigheid
Gezinsvoogden maken complexe afwegingen. Belangrijke besluiten worden nooit alleen genomen. Een multidisciplinair team (gezinsvoogd, teamleider, orthopedagoog en eventueel een psycholoog of psychiater) weegt en taxeert alvorens een besluit valt. Is deze professionele zorgvuldigheid betracht, dan staat een goede afloop daarmee nog niet vast.

Een (fulltime) gezinsvoogd houdt in opdracht van de kinderrechter toezicht op (17 of 18) kinderen. De gezinssituatie is in dergelijke gevallen zodanig problematisch dat het kind dit toezicht uit beschermingsoogpunt nodig heeft. Toezicht houden op de opvoedingssituatie is iets anders dan permanente bewaking. Hoe goed de gezinsvoogdij-instelling het toezicht ook organiseert, volledig toezicht kan alleen wanneer het kind wordt opgenomen in een gesloten jeugdinrichting.

Altijd staat de gezinsvoogdij-instelling voor de al genoemde complexe afwegingen. Daarbij staan de belangen van ouders en kinderen vaak haaks op elkaar. Geleerd door ervaring stelt de jeugdzorg de veiligheid van kinderen onomwonden voorop. In de laatste jaren is veel aandacht gegeven aan de deskundigheid van de gezinsvoogden, zodat die uiterst professioneel kunnen omgaan met de keuzevraagstukken die dagelijks op hun bordje liggen. Een goede analyse van de veiligheidssituatie van kinderen is de basis voor het handelen. Gezinsvoogden krijgen ook meer tijd om face to face met de gezinnen en de kinderen te communiceren.

Verantwoordelijkheid
De vrijspraak is in de eerste plaats gelukkig voor de betreffende gezinsvoogd. Naar nu blijkt werd zij ten onrechte verdacht van mishandeling (aanvankelijk: dood) door schuld. De uitspraak is vervolgens goed voor de jeugdzorg. Wie waagt zich aan dit ongelooflijk moeilijke vak na een veroordeling van een collega? Nu de sector opgeruimd ademhaalt en zich bij vernieuwing van z’n verantwoordelijkheid bewust is, komt er weer energie vrij om in alle zorgvuldigheid kinderen te beschermen.

Per saldo heeft de zaak iedereen op het puntje van z’n stoel gezet en dat is uiteindelijk het beste voor kinderen in onveilige situaties.

De auteur is directeur van de Stichting Gereformeerd Jeugdwelzijn (SGJ).