Functioneren synode Protestantse Kerk
LUNTEREN - De generale synode van de Protestantse Kerk in Nederland (PKN) komt van donderdag tot en met zaterdag in Lunteren bijeen voor de jaarlijkse najaarsvergadering. Hoe is de synode georganiseerd en hoe verlopen de synodevergaderingen?
PROTESTANTSE KERK IN NEDERLAND: De Protestantse Kerk in Nederland is op 1 mei 2004 ontstaan uit een vereniging van de Nederlandse Hervormde Kerk, de Gereformeerde Kerken in Nederland en de Evangelisch-Lutherse Kerk in het Koninkrijk der Nederlanden. Het kerkverband telt ongeveer 2 miljoen leden en zo’n 2000 gemeenten.GENERALE SYNODE: De belangrijkste vergadering in de kerk is de generale synode. De generale synode telt 154 leden. De leden worden afgevaardigd namens de classes. De PKN telt 75 classes, die samen 147 predikanten, ouderlingen en diakenen afvaardigen. In de kerkorde is vastgelegd dat naast die 147 classicale afgevaardigden er nog 5 lutherse leden aan de synode worden toegevoegd. Deze 5 leden worden aangewezen door de evangelisch-lutherse synode. Naast deze 152 leden telt de generale synode van de Protestantse Kerk in Nederland 2 afgevaardigden van de Evangelisch-Altreformierte Kirche (EAK) in Nedersaksen. Met deze Noord-Duitse kerk heeft de PKN een zogenoemde associatieovereenkomst afgesloten. Onderdeel daarvan is dat de kerken afgevaardigden sturen naar elkaars synodes.
CLASSES: Omdat de PKN ontstaan is door de vereniging van drie kerken is in de zogenaamde overgangsbepalingen afgesproken dat er tot mei 2009 drie soorten classes in de kerk kunnen zijn. Het gaat dan om hervormde classes, gereformeerde classes en (gefuseerde) protestantse classes. In 2009 worden alle classes automatisch gefuseerd. Tot die tijd mogen hervormde en gereformeerde classes, die naast elkaar bestaan, ieder één lid afvaardigen naar de generale synode. Protestantse classes mogen twee leden afvaardigen.
MODERAMEN: De generale synode kent een dagelijks bestuur, het zogenoemde moderamen. Dit moderamen telt zeven leden en vergadert in principe iedere week. De preses en de scriba worden voor vier jaar benoemd door de generale synode. In principe hoeft bij er het kiezen van synodeleden in het moderamen niet naar gekeken te worden van welke gemeente (protestants, hervormd, gereformeerd of luthers) de leden lid zijn. Wel is het zo dat er stilzwijgend naar gestreefd wordt het moderamen een goede afspiegeling te laten zijn van de samenstelling van de generale synode.
PRESES: De preses (voorzitter) leidt de synodevergaderingen. Bij zijn afwezigheid is die taak voorbehouden aan de vicepreses. Volgens de kerkorde kunnen preses en vicepreses diaken, ouderling of predikant zijn. Wel moet óf de preses óf de vicepreses predikant zijn.
KLEINE SYNODE: Om de generale synode enigszins te ontlasten, kent de PKN ook een kleine synode. In de Nederlandse Hervormde Kerk heette dit college het breed moderamen. De kleine synode telt 32 leden, komt meerdere keren per jaar bijeen en houdt zich voornamelijk bezig met de financiën van de kerk.
LUTHERSE SYNODE: De evangelisch-lutherse synode is -zoals ze het zelf omschrijft- een verankering voor de lutheranen in de Protestantse Kerk. Maar de synode is niet meer de beslissende en machthebbende synode zoals die er was in de zelfstandige Lutherse Kerk. Uiteindelijk is het voornamelijk een adviesorgaan geworden.
OPENBAARHEID: De vergaderingen van de generale synode zijn in principe openbaar en toegankelijk voor de pers en voor belangstellenden. In ieder geval wanneer over (benoeming van) personen gesproken wordt, gaat de vergadering ”in comité”. De vergadering wordt dan achter gesloten deuren voortgezet en niet-synodeleden dienen de ruimte te verlaten. De besloten zittingen kunnen ook op andere zaken betrekking hebben.
VERGADERFREQUENTIE: De generale synode van de Protestantse Kerk komt per jaar normaal gesproken twee keer bij elkaar, meestal in een congrescentrum op een centraal in het land gelegen locatie. In april is er de voorjaars- en in november de najaarsvergadering. Er kan besloten worden een extra synodevergadering uit te schrijven.
VERGADERSTRUCTUUR (I): De synode vergadert meestal twee tot drie dagen achter elkaar. Soms wordt er tijdens de zitting een kerkdienst belegd.
VERGADERSTRUCTUUR (II): Het moderamen stelt de agenda’s op voor de synodevergaderingen. Aan de orde van behandeling zijn meestal voorstellen die opgesteld zijn door het moderamen of door de zogenoemde Dienstenorganisatie van de kerk.
VERGADERSTRUCTUUR (III): De synode kent een aantal commissies van rapport. Deze commissies, samengesteld uit synodeleden, bespreken voorafgaand aan een synodevergadering een geagendeerd voorstel en brengen van die bespreking rapport uit aan de generale synode. Hiermee wordt de discussie, waaraan alle synodeleden kunnen meedoen, richting gegeven.