Meer dan een derde van de schrijvers haalt tussen de 60 en 80 procent van zijn inkomen uit subsidies. Slechts zo’n 10 procent van de geënquêteerde schrijvers komt op een gemiddeld brutojaarinkomen van 20.000 euro of meer. Waarbij een deel van dit inkomen komt uit literaire neveninkomsten, zoals de opbrengsten uit leengeld, lezingen, optredens, bijdragen aan tijdschriften en voorwoorden.Nu zullen alle schrijvers om het hardst roepen dat geld geen rol speelt. Het gaat natuurlijk om de boodschap. Daarom geeft de schrijver zijn boek uit. Zijn stem wil gehoord worden. Nog nooit las ik een interview met een schrijver waarin hij even eerlijk als schaamteloos verklaarde alleen te schrijven voor het geld, omdat hij graag snel rijk wilde worden. Zo veel mogelijk boeken over de toonbank, een maximale afzet met een optimaal rendement. Nee, de oplage is van ondergeschikt belang.

Maar toch, stiekem is iedere schrijver nieuwsgierig naar de verkopen van zijn boek. Hoge verkoopcijfers genereren roem, nog los van de royalty’s die worden opgestreken. In zijn hart wil toch wel iedereen zoals Jan Siebelink worden rondgereden in een auto van de uitgever. Hier een vorkje prikken, daar een drankje nuttigen; elders een lint om door knippen dan wel omhangen. Hier een lezing, daar een discussie, altijd in de nabijheid van fans die zich de moeite getroosten om in je buurt te verkeren.

Oplage is wel degelijk belangrijk en er zijn verschillende factoren die de verkoop van een boek stimuleren. In de eerste plaats natuurlijk als het een goed boek is, dat de lezer bij de keel grijpt, dat zijn hart omkneld houdt, emotie oproept. Want dat wil de lezer graag, meegesleurd worden in een andere wereld.

Het is bepaald geen uitgemaakte zaak dat slecht geschreven boeken ook slecht verkopen. Maar andersom: goed geschreven boeken hoeven nog niet goed te lopen. Andere factoren moeten dus een rol spelen. Reclame bijvoorbeeld. Laat de uitgever maar tamboeren, loftrompetten steken en met kransen lauweren. Geen zorgen, de boekuitgever verstaat de kunst van de verkoop wel.

Verder zijn recensies van groot belang. Een mooie, positieve recensie kan de verkoop ten goede komen. Maar taboeverklaring van een boek drijft de oplage pas echt op. Een boek in de ban is van stonde aan een verzamelobject geworden.

Het boek ”De Duivelsverzen” van Salman Rushdie had nooit die miljoenenoplage bereikt als Iran de schrijver niet ter dood had veroordeeld en de verkoop van zijn boek in dat land verboden had. Met het -op zich begrijpelijke- signaal van de AKO-boekhandels om Richard Klinkhamers ”Woensdag gehaktdag” niet op de plank te leggen, ontketende de boekenketen een heksenjacht op dat boek. Taboe op een boek prikkelt de lezer buitengewoon. Hij heeft er wel wat voor over om juist dat werk in zijn boekenkast te hebben. De moderne mondige mens uit de 21e eeuw laat zich niet censureren, maar wil graag zelf uitmaken, zelf beleven, afwegen en desgewenst afkeuren.

Dat geldt ook de reformatorische mens. De vraag naar Van der Zwaags boek ”Afwachten of verwachten” kreeg met name door de opwinding eromheen en de negatieve publiciteit een flinke oplage, met herdruk. De kritische bespreking van ”Samen genieten”, geschreven door zeven Eleos-medewerkers, bleek een stimulans voor de verkoop. Een goedbedoeld advies om een boek niet te kopen, blijkt in controversiële gevallen een goede aanbeveling. Dat moet recensenten voorzichtig maken en lezers aan het denken zetten.

Reageren aan scribent? beeldenstorm@refdag.nl