Ds. Stein, predikant van de Neighborhood Assembly of God in Ballmore, erkent dat er misschien meer belangstelling is voor religie. „Maar die belangstelling is zeker niet specifiek christelijk. Mensen kwamen in de kerk omdat ze geschokt en angstig waren.”

Ds. Capo, predikant van de Massapequa Church of God, staat ook kritisch ten opzichte van een zogeheten revival. „Velen, vooral in de evangelische wereld, waren er snel bij om God te noemen als bron van troost, maar het ware Evangelie is dat niet. Noties als de heiligheid, de rechtvaardigheid of de wraak van God mochten absoluut niet genoemd worden. Wie wees op de zonden van New York werd snel als wettisch weggezet. Wij belijden allen de soevereiniteit van God, maar wie die in verband bracht met de gebeurtenissen van 11 september, zette kwaad bloed.”

Het godsbeeld dat opkwam tijdens de reactie op 11 september was zeer discutabel, aldus ds. Capo. „Toen ik aan christenen in New York de vraag stelde waarom deze aanslagen moesten gebeuren, kreeg ik als antwoord dat God deze aanslagen echt niet kon tegenhouden. „God is een God van liefde en Hij is niet almachtig.” Wij weten echter uit Gods openbaring dat God alwetend en almachtig is. Hij overziet alles, verleden, heden en toekomst.”

Chr. Arnzen, eigenaar van de christelijke radiozender The Great Debate in New York, zegt dat het positief is dat zo veel mensen direct na de ramp geld gaven, en sommigen zelfs hun leven, maar er is geen vernedering en bekering op te merken. „Alles wat gezegd werd, kwam uit een oecumenische spiritualiteit. De kerken vluchtten in tolerantie en solidariteit, begrippen die afkomstig zijn uit een liberale theologie. De Amerikanen hebben God lief, maar dan wel een God die Amerika moet liefhebben en niet een God die Amerika zou kunnen kastijden. Ik heb zelf ook een zekere nationale trots, maar dat is wat anders dan wat er nu gebeurt: christenen kwalificeren bij voorbaat de tegenstanders van onze natie. Het kwaad zit in onze burgerlijke religie.”

Ds. Stein is er niet beducht voor om het woord oordeel te gebruiken. „Amerika heeft God verlaten. Lees maar wat in Richteren 10:15 staat. Als men mij dan tegenwerpt dat Amerika niet gelijk is aan Israël, omdat Israël het verbondsvolk was, verwijs ik naar Hosea 11:6, waar ook de heidennaties voor de zonde gestraft worden. Dat bedreigde ook de stad Ninevé. Natuurlijk moeten we bidden. Maar dan wel op een bijbelse wijze. Ik ben ervan overtuigd dat veel problemen in Amerika ontstaan zijn na de onchristelijke scheiding tussen kerk en staat.”

Het is volgens ds. Capo het verheugend dat zo veel kerken zich direct ingezet hebben voor de slachtoffers van de aanslagen. „Het is de taak van de kerk om zich in te zetten voor de armen en behoeftigen. Maar daarnaast moeten we ook het bevel van bekering prediken. Die kans hebben de kerken laten liggen. De kerk is veel te zelfgenoegzaam geweest door alleen te spreken over liefde en barmhartigheid. We zijn helemaal niet ”een natie onder God”, zoals zo vaak gezegd wordt. God laat ons over aan onze eigen zonden.”

Amerika heeft als natie laten zien dat ze na 11 september zich heeft verhard, aldus ds. Capo. „We willen zo graag zeggen dat God Amerika zegent. „God bless America”, zeggen we dan, maar we willen niet dat God Amerika oproept tot bekering. Amerika is zelfs slechter geworden. Kijk maar naar de recente discussie over de eed van trouw aan de grondwet. Daarin mag de uitdrukking ”natie onder God” niet gebruikt mag worden. Er wordt wel veel over geloof gesproken, maar Jacobus zegt dat alleen het geloof dat de werken vertoont zaligmaakt.”

Een van de grote problemen in de Amerikaanse kerken is het syncretisme (vermenging van religies), zo merkt ds. Stein op. „Dat weerspiegelde zich in allerlei bijeenkomsten die na de 11e september zijn gehouden. Men vond het vanzelfsprekend dat omgekomen Joden in het WTC in de hemel kwamen. En in gesprekken met moslims werd nadrukkelijk gezegd dat we allemaal in dezelfde God geloven. Het geloof in die ene God die door alle godsdiensten vereerd zou worden, is een leugen die in de ether gebracht werd na de catastrofe. Je hoorde steeds over God, maar niet over Jezus Christus. Dat zien we ook bij president Bush. We willen zo inclusief denken, dat we de waarheid verliezen.”

Ds. Capo spreekt van een religieuze façade die Amerika erop na houdt. „We hebben als christenen veel terrein verloren in het publieke leven en ontwikkelingen toegelaten op het punt van abortus, homoseksualiteit en de afkalving van het gezin. Het probleem is dat de christenen in de laatste decennia naar de methoden en wapens van de wereld hebben gegrepen in plaats van te zoeken naar geestelijke bekering. De protestanten lijden nu aan innerlijke afkalving. Ook de aanslagen hebben niet tot verandering geleid. Integendeel, de kerken gaan door met hun poging om door wereldlijke methoden mensen in de kerk te krijgen. Ze brengen een aantrekkelijke boodschap, een boodschap van het compromis. Amerikanen zijn puur pragmatisch: ze kijken of het werkt, of het resultaat heeft.”

In dit verband hekelt ds. Stein het ongebreidelde welvaartsoptimisme, dat ook na de aanslagen niet is verdwenen. „Kerken gebruiken rockmuziek en hangen een zogenaamd zorgeloos welvaartsdenken aan om hun boodschap aantrekkelijk te maken. Maar als je tot heiligheid oproept, krijg je problemen. De herdenking van de aanslagen is een mengsel van geloof in God en patriottisme geworden. Het Amerikaanse patriottisme is op zich goed, maar overschaduwt nu de waarheid van het Evangelie. Nu is het zo van: Kijk eens wat wij, Amerikanen, gedaan hebben.” Ds. Capo: „Vooral de gedachte: Kijk eens wat voor helden en goede mensen wij zijn, is funest. Er is een humanistische benadering gegroeid, waarin het geloof in Amerika met God gemengd wordt.”

Arnzen denkt dat de geestelijke situatie in Amerika na een jaar zelfs slechter is. „De Amerikanen zijn trotser geworden. We zijn slachtoffers van een ongekende tragedie geworden, dat is waar. De reactie is echter dat we trots zijn geworden op onze eigen traditie. We vergelijken ons met slechte mensen in plaats van met God of met godvrezende mensen. Nu zijn het de schurken die het gedaan hebben.”

Dit is het tweede artikel in een serie van vier over kerken in New York na de aanslagen van 11 september 2001.