Geldbesteding tv-dominees VS onderzocht
WASHINGTON - Betaalt evangeliste Paula White haar dure make-up zelf of declareert ze die bij de diaconie van de Without Walls Church in Tampa (Florida)? Rijdt de Rolls Royce van haar man Randy, evangelist bij dezelfde megakerk, op kerkgeld of op privédollars? Dat zijn de vragen waarop Chuck Grassley, Republikeins senator voor Iowa en lid van de Amerikaanse senaatscommissie voor financiën, antwoord wil hebben. Hij wil bij zes kerkelijke organisaties inzage in de boeken. Het laatste bonnetje moet op tafel.
Evangelisten en voorgangers behoeven er van Grassley niet als armoedzaaiers bij te lopen. „Enige deftigheid is op zijn plaats.” Maar een weelderige levensstijl past volgens hem evenmin bij de waardigheid van het ambt. „Het pleiten voor christelijke soberheid schept ook voor geestelijke leiders verplichtingen. Als gepaste eenvoud in levensstijl ver te zoeken is, roept dat vragen op,” zegt de senator, die aangesloten is bij een baptistengemeente.Toch is het niet primair zijn moeite met de levensstijl van voorgangers die Grassley drijft om een onderzoek te starten naar het financieel beleid van zes kerken. Het gaat de senator erom dat de wettelijke kaders goed worden gehanteerd. Kerken en godsdienstige verenigingen hebben in de VS vrijstelling van belasting. „Maar daar mogen ze geen misbruik van maken.”
Dat daarvan sprake zou zijn bij de Without Wall Church en de vijf andere gemeenten die hij deze week heeft aangeschreven, wil de senator (nog) niet beweren. Maar er zijn geruchten die hem verontrusten. „Die verhalen moeten bevestigd of ontkracht worden.”
Als waar is wat Grassley ter ore is gekomen, dan zouden de voorgangers van de zes bewuste kerken, bijna allemaal onafhankelijke gemeenten, zich goed uit de kerkelijk kas laten bedelen. Zo zouden ze een weelderig leven kunnen leiden. Bovendien zouden ze met kerkelijke gelden zakelijke activiteiten ontwikkelen om hun persoonlijk vermogen te vergroten. Dat laatste is zeker in strijd met de vrijstellingsregels.
Whites
Met name het doen en laten van het evangelistenechtpaar White, dat overigens sinds kort in een echtscheidingsprocedure is verwikkeld, roept vragen op. Goed vijftien jaar geleden laadden Randy en Paula White hun hele hebben en houden in de kleinste U-Haul -de Amerikaanse variant van een boedelbak- en trokken ze vanuit de staat Maryland naar Tampa in Florida. De twee kenden geen mens in de stad, maar de plaats was hen op het hart gebonden. Het ontbrak hen aan financiële middelen, maar „in het geloof” volgden zij hun roeping om de inwoners van Tampa het Evangelie te gaan verkondigen.
In 1991 stichtten de Whites daar een kerk, waaruit al spoedig de organisatie Without Walls International (WWI) ontstond. Het motto van de WWI luidt: ”The perfect church for people who are not” - De perfecte kerk voor mensen die dat niet zijn. De kerk telt nu 23.500 leden en heeft een jaarinkomen van 40 miljoen dollar. Daaruit worden de kosten betaald voor de 200 evangelisatieposten waar sociale opvang en prediking hand in hand gaan. Behalve de kerk stichtten de Whites een uitgeverij voor boeken en cd’s, een filmproductiemaatschappij en een opleidingscentrum voor evangelisten.
WWI is een compleet bedrijf, met Paula en Randy aan de top, samen met een raad van commissarissen. Zoals bij meer evangelische organisaties die zijn ontstaan uit activiteiten van bevlogen predikers, is het de vraag of deze raad van commissarissen boven, naast of onder de twee Whites staan. Leden van dit bestuurslichaam zijn vooral vrienden van het echtpaar. Niet voor niets is een van de vragen van Grassley: is de bestuursstructuur voldoende transparant en is de raad van commissarissen voldoende onafhankelijk van het evangelistenechtpaar?
Die vraag klemt te meer omdat het bestedingpatroon van de Whites „bepaald niet zuinig” genoemd kan worden. Het echtpaar bezit een woning van 1,9 miljoen dollar in Florida, een appartement van 3,5 miljoen dollar in de beroemde Trump Tower in New York en daarnaast huurt Randy nog een villa aan de kust van Californië voor een prijs van 180.000 dollar per jaar. Voor het vervoer beschikken de Whites over Rolls Royces, Bentleys en een modern vliegtuig. Er zijn aanwijzingen dat ze deze kosten en die voor hun kleding en uiterlijke verzorging bij de kerk in rekening brengen.
Daaromtrent wil senator Grassley nu duidelijkheid. Als het evangelistenechtpaar zich persoonlijk verrijkt met de donaties van de kerkleden, kan de gemeente een probleem krijgen. „Zodra ik vermoedt dat het stinkt, zal ik de zaak aanhangig maken bij Internal Revenu Service (IRS), die nagaat of een kerk, organisatie of stichting vrijstelling van belasting krijgt en die geregeld controleert of de situatie die vrijstelling nog rechtvaardigt. Wanneer de IRS malversaties constateert, kan de WWI of een andere kerk die vergunning kwijtraken en zal er een fiscale naheffing komen. Die kan tot in de vele miljoenen oplopen.”
Geen medewerking
De WWI is nog niet van zins mee te werken. Alle boeken zijn door accountants gecontroleerd. De verslagen van die onderzoeken zijn publiek. En verder vindt de leiding van de WWI dat politici zich beslist niet met de kerk moeten bemoeien. Daarbij verwijzen ze naar de grondwet waarin de strikte scheiding van kerk en staat is omschreven.
Grassley is daar niet van onder de indruk. Dat hij tegenwind zou krijgen, heeft hij van tevoren ingecalculeerd. Maar daar deinst hij niet voor terug. Eerder pakte hij een nationale natuurbeschermingsorganisatie aan en zelfs het Rode Kruis. In beide gevallen leidde dat tot een onderzoek van de IRS, waarbij forse onvolkomenheden werden geconstateerd. Het verwijt dat hij de grens tussen kerk en staat overschrijdt, legt hij ook naast zich neer. „Ik ben juist voorstander van die scheiding. Die moeten we respecteren. Maar dan van twee kanten. Ook de kerk moet niet snoepen van het terrein van de staat. En daarom dit onderzoek.”
Kenneth Behr, voorzitter de Evangelische Raad voor Financiële Betrouwbaarheid, noemt de actie van Grassley „een forse stap die je niet zomaar zet, maar die zeker een positief effect zal kunnen hebben.” Samen met enkele andere christelijke leiders pleit hij voor transparantie omtrent het financieel beleid van kerken en christelijke organisaties.
Lee Grady, uitgever van het blad Charisma, zegt dagelijks te bidden voor een reformatie binnen de evangelische wereld. op gebied van geldbeheer. „Ik denk dat God met de actie van Grassley Zijn heilige vinger bij een zere plek legt en van ons vraagt onze financiële huishouding op orde te brengen Als we het nu niet doen, stapt de staat ons kerkelijk huis binnen en zal die het regelen. Dat zou schande zijn. Niet van de staat dat die het doet, maar van de kerken en de christelijke instellingen dat die het zo ver hebben laten komen.”
