In het RD van vorige week woensdag legt collega P. L. de Jong uit Rotterdam de vinger bij een recente discussie op de generale synode van de Gereformeerde Gemeenten over de locatie van de Theologische School van dit kerkverband. Op dit moment staat de school in Rotterdam (Crooswijk), en de vraag is of de school daar moet blijven, gelet op het teruglopende aantal leden van de Gereformeerde Gemeenten in de stad en gezien de mogelijke sluiting van de kerk aan de Boezemsingel.Collega De Jong verbindt aan de -overigens nog niet afgeronde!- discussie de verstrekkende conclusie dat de stad in de kerk en de zendingsvisie van de Gereformeerde Gemeenten kennelijk nauwelijks meer een plaats heeft. Mogelijk is het hem ontgaan (hij leest niet alles, zo kunnen we lezen), maar de Gereformeerde Gemeenten hebben evangelisatieposten in onder andere Amsterdam, Rotterdam, Tilburg, Alkmaar en Leeuwarden. Wellicht nuanceert dat het beeld toch enigszins! Verder geschiedt er veel werk in andere steden en staan er in de grote steden van ons land toch diverse kerken van de Gereformeerde Gemeenten. De Gereformeerde Gemeenten zijn een klein kerkverband, maar ze ontbreken -gelukkig- in de stad niet.

Maar laat ik eerst even teruggaan naar de discussie over de Theologische School. De vestigingsplaats van een theologische school heeft niet zo veel te maken met de kerk- en zendingsvisie van een kerk, lijkt mij. Graag maak ik de opmerkingen van collega De Jong even los van die discussie. Persoonlijk zie ik hierin niet meer dan het zoeken naar een goede en functionele locatie voor het onderwijs aan aanstaande dienaren van het Woord. Daarbij spelen mijns inziens zakelijke factoren als bereikbaarheid, betaalbaarheid en continuïteit een belangrijke rol. Groningen is ook een prachtige stad, maar daar wonen helaas niet veel leden van de Gereformeerde Gemeenten. Dus vestiging aldaar is zeker niet zinvol.

Met zoiets als een Boezemsingelgevoel kan ik persoonlijk ook niet veel. Bovendien is het een uiterst wankel begrip, want wat we vandaag wellicht herkennen en gevoelen, kan morgen weer passé zijn. Zo gaat dat met gevoelens.

Leegloop
Belangrijk is de vraag naar de presentie van de kerk in de grote stad. Ds. De Jong vraagt zich af of de Gereformeerde Gemeenten hier geen steken laten vallen en of we de grote steden niet te gemakkelijk aan hun lot overlaten. Vanuit de discussie over de school concludeert hij dat kennelijk de stad als zodanig nauwelijks meer voorkomt in de visie van de Gereformeerde Gemeenten. Hij bepleit een „urgentiegevoel” om „in elk geval te blijven in een stad als Rotterdam.”

Hij snijdt hier belangrijke zaken aan. Inderdaad is er de laatste jaren een geweldige leegloop geweest van de kerken in de grote steden. Recent is besloten dat ook de gereformeerde gemeente in Haarlem gaat sluiten. Weer een grote stad waar een kerk verdwijnt. Deze dingen gebeuren binnen de Gereformeerde Gemeenten. Echter, ook andere kerken hebben hiermee te kampen. Gezinnen trekken weg. Kerken in de grote stad zijn meer leeg dan vol. Het raakt alle kerken in Nederland. Het is geen specifiek probleem van de Gereformeerde Gemeenten.

Wel proberen we als Gereformeerde Gemeenten via evangelisatie nog aanwezig te zijn. Het heeft denk ik ook wat te zeggen als blijkt dat evangelische en pinksterachtige groepen wel een groeiende plaats hebben in de grote stad. Onlangs sprak ik nog een Surinaamse verpleegkundige die in de Bijlmermeer kerkte bij een broedergemeente. Er schijnen heel wat allochtone Nederlanders dergelijke bijeenkomsten te bezoeken.

De kerk staat in de grote stad meer en meer op verlies. Dat is ernstig, zeker als we beseffen dat het Evangelie een Woord is voor een wereld in nood. Daarin val ik collega De Jong bij.

Verzwakt
Iets anders is of er een mogelijkheid is voor een hernieuwd elan in de grote stad. In dat verband moeten we wel wijzen op de geestelijke kracht van de kerk anno 2007. We kunnen daarover van mening verschillen, maar over het algemeen is het Nederlandse christendom verzwakt en verburgerlijkt. De grote welvaart van de tweede helft van de 20e eeuw heeft de kerken innerlijk uitgehold, zodat we ons over de geestelijke kracht geen illusies moeten maken.

Paulus werd gezonden naar het heidense Korinthe, maar hij stond wel in de zekerheid van het geloof. De Reformatie in de Lage Landen begon in de steden (Antwerpen), maar qua karakter en inhoud hebben we het dan wel over een hoogtepunt in de geschiedenis van de kerk van West-Europa.

De kerk anno 2007 biedt, ik zeg dat met pijn in mijn hart, een dermate geringe geestelijke kracht, dat we ook niet te makkelijk moeten denken over verantwoordelijkheid in de stad. Bovendien is de spijkerharde secularisatie dermate ingrijpend en krachtig, dat er heel sterke benen nodig zijn om de zuigkracht van het moderne leven te weerstaan. Veel ouders hebben daarom de keuze gemaakt om weg te trekken uit de grote stad naar de omringende plaatsten. En neem ze dat, met een opgroeiend gezin, eens kwalijk.

Overigens ken ik ook (jonge) mensen die in de grote steden hun weg gaan als ”wandelende Bijbels”. Laat ik in dit verband jonge mensen eens nadrukkelijk de vraag stellen of het geen dure plicht kan zijn om juist in een stad te gaan wonen! Ik ken heel ontroerende voorbeelden.

Opwekking
Wat is het antwoord van de kerk op de miljoenen die leven in een grote stad maar zonder God. Sommigen wijzen op een opwekking. Dat is zeker nodig, maar die geeft de Heere. En Hij alleen. De vraag voor ons is: welke verantwoordelijkheid heeft de kerk in de huidige omstandigheden? De prediking van Gods Woord, het bewaren en verbreiden van de waarheid en het wijzen op de werkelijkheid van zonde en genade blijven ook anno 2007 opdracht.

Op dat punt is er echter wel een stuk verlegenheid. Ik heb in mijn boekenkast een heleboel boeken staan over evangelisatie (onder andere het bekende boek van dr. J. Verkuyl), maar de harde werkelijkheid is helaas zo anders. Wellicht moeten we maar gewoon proberen ons werk te doen en het verder aan de Heere over te laten hoe Hij Zijn uitverkorenen zal toebrengen. Dat lijkt wellicht wat mager, maar daarin ligt toch rust. De Heere staat in voor Zijn werk.

En wat dat betreft wens ik collega De Jong nog vele gezegende jaren toe in de wereldstad Rotterdam, waar ik ook ruim tien jaar heb gewoond. In Amersfoort zullen wij trachten hetzelfde te doen. Op hoop van zegen en met het gebed om de werking van Gods Geest. In de gebeden zullen we ons land en de grote steden in ieder geval opdragen aan de troon der genade. Wie weet wil de Heere Zijn Geest nog uitstorten over ons land en volk. Van Hem is verwachting: Jona 4:11!

De auteur is predikant van de gereformeerde gemeente van Amersfoort.