Op diverse plaatsen in het land werd woensdag gesproken over het vervoer van gevaarlijke stoffen over de weg, het water en de spoorbaan. Het overleg in de Tweede Kamer over hetzelfde onderwerp ging op het laatste moment niet door. In Bussum had woensdagmiddag de conferentie Railvervoer gevaarlijke stoffen plaats, een gezamenlijk initiatief van het railgoederenvervoer, de zogenaamde taakorganisaties –Railned, Railinfrabeheer en Railverkeersleiding–, de chemische industrie en de ministeries van Verkeer en Waterstaat en Binnenlandse Zaken.

Tijdens de eerste helft van de conferentie werd een aantal harde noten gekraakt. Zo miste mr. Pieter van Vollenhoven –aanwezig in zijn functie als voorzitter van de Transportongevallenraad– een „veiligheidsregisseur” die de activiteiten van de vele verschillende toezichthouders overziet. „Railned, Railverkeersleiding, Arbeidsinspectie, Rijksverkeersinspectie, spoorwegpolitie en nog een handvol andere instanties: iedereen doet wel wát, maar wie weet wat iedereen doet?” vroeg Van Vollenhoven zich af.

Een brandweercommandant uit Rijswijk leverde aansluitend een uiterst pijnlijk voorbeeld. „Door de Rijswijkse stationstunnel mogen geen gevaarlijke stoffen worden vervoerd. In een gesprek dat wij onlangs hadden met Railion en Railverkeersleiding bleken die daarvan niet op de hoogte te zijn.” Wethouders uit gemeenten waar veel gevaarlijke stoffen doorheen rijden, bekenden aansluitend het „Spaans benauwd” te krijgen van dit soort voorbeelden. „Wij worden gaandeweg deze conferentie alleen maar ongeruster.”

Vast bestanddeel
Volgens M. den Broek, veiligheidsman van Railion, kan een aantal zaken beter worden geregeld en afgestemd, „maar is desondanks de veiligheid van het gevaarlijk vervoer per spoor heel groot. Decennialang zijn er geen echte ongelukken gebeurd, terwijl 40 procent van onze dagelijkse 350 treinen over lange afstanden gevaarlijke stoffen vervoeren. Veiligheid zit bij onze mensen ingebakken. Dat heeft vast en zeker ook te maken met het besef dat klanten, overheid en burgers geen missers van ons zullen accepteren. Eén flinke misser en onze business zal ophouden te bestaan.”

Wie zich zou verheugen in het stopzetten van het vervoer van gevaarlijke stoffen per spoor, vergist zich, zegt DSM-directeur Kruit. „Om het huidige welvaartspeil te kunnen handhaven, zijn productie en vervoer van die stoffen onontbeerlijk.” Wel studeert de chemische industrie voortdurend op alternatieven voor het vervoer van gevaarlijke grondstoffen of halffabrikaten. Voor een deel lukt het om meer per pijpleiding te gaan vervoeren, maar niet alle gassen en vloeistoffen zijn geschikt voor die vervoersmodaliteit. Kruit ziet in de nabije toekomst de vervoersstromen nog wel wat wijzigen, maar niet meer groeien. „In Europa zit de sector in de fase van consolidatie.”

Onnodig vervoer
Volgens D. van den Brand, teammanager risicobeleid van het ministerie van Verkeer en Waterstaat, valt er nog flinke winst te boeken in de categorie onnodig vervoer. Als voorbeeld gebruikt hij het Westerschelde-estuarium, waar naast elkaar een ammoniakproducerende en een ammoniakgebruikende fabriek staan. „De ene exporteert het, de andere voert het in. Ze staan naast elkaar, maar genereren beide een vervoersstroom van dat gevaarlijke spul.”

Van den Brand onderschrijft de visie van DSM-directeur Kruit, dat –bijvoorbeeld– de chloortrein helemaal fout ligt in de beleving van burgers en plaatselijke overheden. „De effecten van een ongeval met chloor zijn weliswaar enorm, maar de kansen erop zijn heel klein.” En al zou Nederland zijn chloortreinen schrappen, dan betekent dat niet dat er geen chloor meer over de rails zal gaan. „Als Duitsland straks via de Betuweroute chloor wil doorvoeren naar of vanuit de Rotterdamse haven, hebben wij dat maar toe te staan, want zo is dat internationaal geregeld.”