De invloedrijkste rebellengroeperingen uit de regio hebben besloten geen acte de présence te geven. Opstandelingenvoorman Abdel Wahid al-Nur van de Sudanese Bevrijdingsbeweging (SLM) is onverzettelijk als altijd en zijn collega Khalil Ibrahim van de Beweging voor Gerechtigheid en Gelijkheid (JEM) is evenmin van zins te komen. Zes kleinere rebellengroeperingen hebben ook afgezegd.Uitlatingen van de Libische leider Muammar Gaddafi, die eerder deze week de oorlog vergeleek met „een ruzie over een kameel” doet de sfeer ook bepaald geen goed. Bovendien lijkt de keuze voor Sirte als onderhandelingsplaats geen slimme zet te zijn geweest. Het Noord-Afrikaanse land speelde een twijfelachtige rol in het conflict in Darfur en hield lang hulpvluchten naar het gebied tegen.

„Libië heeft meer gedaan dan ieder ander in de regio om het geweld aan te wakkeren. Veel van de Janjaweedmilities zijn door Gaddafi bewapend”, liet de Amerikaanse Sudandeskundige Eric Reeves het Franse persbureau AFP weten.

De gesprekken worden georganiseerd door de Verenigde Naties en de Afrikaanse Unie (AU). Ze moeten een eind te maken aan de gevechten, plunderingen en verkrachtingen die Darfur al meer dan vier jaar lang teisteren. Maar betrokkenen laten openlijk weten dat ze er niet veel heil van verwachten.

De voorbije weken zijn de gevechten immers opnieuw opgelaaid tussen het Sudanese leger, overheidsgezinde milities en rebellengroeperingen. De grootste rebellenbeweging eiste enkele dagen geleden de verantwoordelijkheid op voor een aanval op een olieveld in de nabije regio Kordofan. Ze doodde twintig regeringssoldaten en houdt zeker twee buitenlandse werknemers in gijzeling.

De aanvallen kunnen gezien worden als een laatste poging van de partijen om voorafgaand aan de onderhandelingen hun posities alsnog te verstevigen, maar de meeste waarnemers zijn minder optimistisch. „Als er al een voorzichtige basis bestond voor de gesprekken, dan is die nu aan het verdwijnen,” zegt Alex de Waal van de Social Science Research Council in New York. „Veel leiders van de rebellenbewegingen vragen meer tijd om te werken aan een gemeenschappelijk standpunt, en ook binnen de regering is er grote tweestrijd. Dit is geen goed moment om vredesgesprekken te beginnen, maar de VN en de AU houden voet bij stuk.”

De onenigheid binnen de Sudanese regering rees nadat de Sudan People’s Liberation Movement (SPLM) haar ministers uit de bewindsploeg had teruggetrokken. De SPLM, vroeger een rebellenbeweging en nu de grootste politieke kracht in het zuiden van het land, maakte sinds 2005 deel uit van de Sudanese regering, na een historisch vredesakkoord dat de langste burgeroorlog (tussen noord en zuid) in Afrika beëindigde. Maar eerder deze maand trok de beweging zich terug uit ontevredenheid over de trage uitvoering van dat akkoord. Nu vragen verschillende rebellengroeperingen in Darfur zich af of er wel een echte regering is om mee te praten.

De speciale VN-gezant voor Darfur, Jan Eliasson, waarschuwt voor de gevolgen van het wegblijven van de rebellen, hoewel de hoop klein is dat ze komen. Het is „het uur van de waarheid” voor Darfur en „een moment van hoop.” Als de kans niet wordt gegrepen, volgen mogelijk gevaarlijke ontwikkelingen, zegt de diplomaat. De deur blijft wel open voor opstandelingen om aan te schuiven.

„Ten aanzien van Abdel Wahid al-Nur koesteren we weinig hoop dat hij komt. Ik hoop dat hij later zal inzien dat hij naar de onderhandelingen moet komen. Er staat een stoel voor hem klaar”, aldus Eliasson.