Op de agenda van de CGK-synode stond donderdagmiddag het rapport van deputaten voor de eenheid van de gereformeerde belijders in Nederland, en daarvan het onderdeel relatie tot de GKV. Uit de verslaglegging blijkt dat deputaten niet tot een eensluidend voorstel richting de synode hebben kunnen komen. In plaats daarvan lag er nu een voorstel A (van deputaten P. de Jong, J. W. Overeem en J. W. Schoonderwoerd) en een voorstel B (van de deputaten C. D. Affourtit, C. van Atten en J. W. Maris) op tafel.Voorstel A bepleit het federatief groeimodel niet in te voeren tótdat de eenheid tussen CGK en GKV „in de praktijk van de prediking genoegzaam is gebleken.” Voorstel B daarentegen stelt voor het federatief groeimodel „thans in te voeren.”

Duidelijkheid
De twee voorstellen in het deputatenrapport „laten zien dat de contacten met de GKV zich in een impasse bevinden”, aldus de synodecommissie. „Een en andermaal heeft de commissie aan deputaten gevraagd wat zij gedaan hebben om deze impasse te boven te komen. In de reacties werd door beide partijen aangegeven dat er na vele jaren van gesprekken nu duidelijkheid nodig is. Een compromis leidt niet tot duidelijkheid. Het is tijd om op grond van principiële argumenten een besluit te nemen.”

In de ogen van prof. dr. J. W. Maris c.s. is het invoeren van het federatief groeimodel (grofweg: nu nog geen federatie tussen beide kerkverbanden, maar daar via de weg van geleidelijkheid wel naar toewerken) „slechts een kleine stap”, aldus het commissierapport. „Nu nee zeggen tegen het federatief groeimodel betekent dat de inspanning van jaren voor niets is geweest.”

Ds. J. W. Schoonderwoerd c.s. benadrukken daartegenover dat het invoeren van het federatief groeimodel „door velen in de kerken gezien wordt als „een eerste stap op weg naar fusie.” Dat is op dit moment een te grote stap.”

De commissie stelt de synode, alles overwegend, voor om te besluiten het federatief groeimodel „op dit moment” niet in te voeren. Samenwerking en nauwer kerkelijk samenleven tussen plaatselijke cgk’s en gkv’s dient echter wél „voluit” gestimuleerd en gefaciliteerd te worden. Het zogenoemde DOE-overleg (deputaten overleg eenheid) biedt daarvoor „goede mogelijkheden.”

De veertig
Het was „met pijn in het hart” dat de rapporteur van de commissie, ds. A. P. van Langevelde, dit besluitvoorstel naar voren bracht, zo zei hij. „Maar helaas”, gaf de Zoetermeerse predikant later aan, „het is niet anders. Als commissie, en hopelijk u allen in deze vergadering, hopen we dat er nog eens betere tijden zullen aanbreken.”

Tijdens de eerste vragenronde lieten verschillende afgevaardigden een „hartenkreet” horen. Ouderling J. Hoogenboom (Zuidlaren): „Het federatief groeimodel leek haalbaar. Maar, zei de vorige synode, nu nog niet invoeren. En nu wordt besloten het helemaal niet in te voeren. Ik snap hier echt niets meer van. Waarom geen brede, ruime, gunnende stimulans om samen op weg te gaan? Ik woon zelf in Zuidlaren. Weet u wel hoe dankbaar we daar zijn voor de mogelijkheden die ons geboden worden om dingen samen met de gkv te doen?”

Ds. J. P. Boiten (Sliedrecht) stelde onder andere de vraag of deputaten nog iets hadden gedaan met de bezwaren die veertig CGK-predikanten (”de veertig”) enkele jaren geleden hadden geuit ten aanzien van de prediking binnen de GKV. Ook ds. A. C. Uitslag (Kerkwerve) vroeg hiernaar.

Laatstgenoemde predikant vroeg zich verder af of „het commissiestandpunt om landelijk een pas op de plaats te maken, maar plaatselijk te zeggen: „Voorwaarts, mars!” niet bepaalde spanningen oproept.”

Pijnlijk
In reactie op de vraag naar de in de brief van ”de veertig” geuite bezwaren gaf deputatenvoorzitter prof. Maris aan dat deze ook in de achterliggende drie jaar zeker aan de orde zijn geweest.

De hoogleraar, die na 21 jaar afscheid neemt van het deputaatschap, toonde zich bepaald niet gelukkig met de kant die de CGK nu ten aanzien van de GKV „dreigen op te gaan. Broeders, dit is pijnlijk. Het is niet voor niets dat we in ons gedeelte van het rapport hebben geschreven dat we afwijzing van het federatief groeimodel wel voor Gods aangezicht zullen moeten verantwoorden. Dat is niet zomaar zwaar geschut in stelling willen brengen. Nee, dit ligt in lijn met het ootmoedige besef dat de kerk niet van ons is, maar van de Koning van de Kerk.”

Cruciaal moment
Vergelijkbare woorden had prof. dr. B. Kamphuis, deputaat kerkelijke eenheid van de GKV, in zijn toespraak aan het begin van de bespreking gebruikt. „Broeders, we zijn op een cruciaal moment gekomen op de weg die we met elkaar zijn ingeslagen. En die weg loopt verder. Echter: hoe, dat is ook afhankelijk van onze, vandaag uw beslissingen. Het moment is gekomen dat we bereid moeten zijn elkaar duidelijkheid te verschaffen: Gaan we met elkaar verder, of wordt het: Tot hiertoe en niet verder? Ook in het laatste geval zal het verdergaan. Maar u begrijpt dat wij op een andere beslissing hopen. Vanuit de Schrift is volkomen duidelijk dat kerkelijke eenheid geen zaak is van liefhebberij of hobby. En dan weten we ook dat delen binnen uw kerkverband niet met ons willen verdergaan. Maar we doen een beroep op de waarheid. De kerk kan geen pijler van de waarheid zijn zonder dat er eenheid is. Ik zou u willen vragen of u uzelf in de besluitvorming hierover eerst wilt beproeven. Moge de Heilige Geest u daarin leiden.”

Op een later moment tijdens de synode zal dit agendapunt terugkomen.

Donderdagavond besprak de vergadering onder andere het rapport van deputaten evangelisatie. Vrijdagmorgen boog zij zich over het rapport van deputaten emerituskas. Vrijdagmiddag vergaderde zij achter gesloten deuren.

Bijbelstudie

Donderdag aan het einde van de middag gingen de leden van de CGK synode in zeven groepen uiteen om Bijbelstudie te houden over Handelingen 8:26 40 – de geschiedenis van Filippus en de kamerling. Dit met als doel „om elkaar geestelijk te ontdekken” in het kader van de besprekingen over de Nieuwe Bijbelvertaling (NBV).

Woensdagavond had de synode, die op het punt van de NBV sterk verdeeld is, hier een gezamenlijk „geestelijk gesprek” over gehad. Dit zal de komende tijd een vervolg krijgen. Deputaten, synodecommissie en indieners van voorstellen zullen zich dan ergens in het land samen buigen over de vraag hoe er ten aanzien van de NBV straks een besluit genomen kan worden.