Zou de onderneming Maffia BV aan de beurs zijn genoteerd, dan zou het aandeel dinsdag sterk zijn gestegen. De Maffia BV verdient 90 miljard euro per jaar, en de jaarlijks stijgende omzet komt overeen met 7 procent van het bruto binnenlands product. Dat blijkt uit het alarmerende rapport ”SOS Onderneming” van de ondernemersorganisatie Confesercenti, dat dinsdag in Rome werd gepresenteerd.Bij de vereniging zijn vooral middenstanders aangesloten. Juist zij hebben in eerste instantie met de georganiseerde misdaad te maken. Traditioneel betalen zij in veel gevallen de zogenaamde pizzo, beschermingsgeld. De premie zorgt ervoor dat hun zaak niet door de afpersers te gronde wordt gericht.

Dagelijks worden middenstanders met hun neus op de feiten gedrukt. In de Siciliaanse provincie Caltanissetta vonden in 2006 bijna 500 gevallen van vernieling plaats door de georganiseerde misdaad. De pizzo, waartegen ondernemers zich zelden verzetten omdat de consequenties groot kunnen zijn, wordt vooral in Zuid-Italië opgelegd.

Van de in totaal 160.000 winkeliers in Italië die pizzo betalen, woont 80 procent in de vier gewesten waar de maffia traditioneel sterk vertegenwoordigd is (Sicilië, Calabrië, Campanië en Apulië). De pizzo, zo rekent Confesercenti voor, verschilt per type onderneming en per gewest. Een winkelier in Palermo betaalt zo’n 500 euro per maand, een supermarkt in Napels 3000 euro.

Maar de pizzo is allang niet meer de belangrijkste inkomstenbron van de georganiseerde misdaad. Net zo profijtelijk zijn het verstrekken van leningen waaraan woekerrentes zijn verbonden, diefstal en het plegen van overvallen. Dagelijks worden 360 bedrijven beroofd. Andere bedrijfstakken waarmee de maffia zich inlaat, zijn het namaken en distribueren van merkartikelen, smokkel (waaronder mensen) en de controle van voedseldistributie en publieke aanbestedingen, vooral bouwprojecten.

Het is geen nieuws dat grote bouwprojecten niet zonder de maffia voltooid kunnen worden, zoals de autosnelweg tussen Napels en Reggio Calabrië, die al decennialang overheidsgeld in criminele zakken doet belanden zonder dat er veel vooruitgang wordt geboekt. Confesercenti geeft aan dat ook bonafide ondernemingen zaken met de maffia doen, omdat zij anders geen werk in Zuid-Italië zouden kunnen aannemen. De ondernemersorganisatie noemt dat een „preventieve polis”, die ervoor zorgt dat de bouwonderneming niet al te veel in de weg wordt gelegd. De rekening komt vanzelfsprekend bij de opdrachtgever, veelal de overheid, terecht. Een voorbeeld van dit „vreedzaam samenleven” vormen, schrijft Confesercenti, de twee beursgenoteerde ondernemingen Italcementi (bouwmaterialen) en Italiës grootste bouwonderneming, Impregilo.

Volgens Confesercenti kan over Zuid-Italië gesproken worden als de maffiastad, omdat zo goed als alle economische activiteiten door de maffia worden gecontroleerd. De maffia, waaronder Cosa Nostra (Sicilië) en de N’drangheta (Calabrië), heeft overigens een regionale machtsbasis, maar opereert wereldwijd in de economische ’bovenwereld’.

De ondernemingsvereniging doet in het dinsdag gepresenteerde rapport ook voorstellen om de situatie te verbeteren. Zo zouden ondernemers moeten worden gestimuleerd om aangifte van afpersing te doen. Hun beloning zou moeten bestaan uit vijf jaar belastingvrijstelling. Dat voorstel zal in Rome, waar de regering-Prodi juist een strijd tegen belastingontduiking voert, zeker niet warm worden onthaald.