Huisman vertelt over de praktijken van sommige huisartsen die destijds verzwakt levend poliovaccin op een houten mondspatel smeerden en vervolgens onder de ogen van de onwetende ouders de keel van het kind inspecteerden. „Even in je keeltje kijken”, zeiden ze dan, zo omschrijft Huisman de gang van zaken in sommige spreekkamers.„Natuurlijk mocht dat niet, maar ik heb er wel begrip voor. Je hebt geen idee wat voor vreselijks je ziet als je zo’n epidemie meemaakt”, zo licht Huisman toe. Volgens de emeritus hoogleraar waren het geen praktijken die op grote schaal werden toegepast. Hij zegt ook niet te weten waar het gebeurde. „Zulke verhalen hoorde je op de inspectie. Medisch-ethisch is het onjuist. Het is strijdig met het toestemmingsvereiste dat geldt voordat je als arts een behandeling mag starten, maar ik kan het wel begrijpen.”

Of toediening van het vaccin op deze manier ook gewerkt heeft, weet Huisman niet. „Dat is nooit onderzocht.” Bij de epidemie in 1992-1993 heeft hij niet gehoord dat artsen opnieuw op die manier handelden.

Geruchten dat ook op scholen wel eens suikerklontjes met verzwakt levend poliovaccin aan kinderen werden verstrekt zonder dat ouders daarvan wisten, kan Huisman niet bevestigen. „Die verhalen ken ik niet.”

De huisartsen werkten met verzwakt levend poliovaccin, ook wel aangeduid als oraal poliovaccin (OPV) of Sabinvaccin, vernoemd naar de arts die het had ontwikkeld. OPV werd gedruppeld op suikerklontjes die tijdens de polio-epidemie in 1978 en later ook tijdens de epidemie van 1992-1993 werden verstrekt aan kinderen die niet waren gevaccineerd.

Voordeel van deze toedieningswijze is volgens deskundigen een snelle immunisatie via het maagdarmkanaal, dezelfde route die het wilde poliovirus gebruikt. Bijkomend voordeel is verder het feit dat het verzwakte levende virus zich op een natuurlijke manier verspreidt onder de doelgroepen. Dit in tegenstelling tot geïnactiveerd poliovirus (IPV) dat in het kader van het rijksvaccinatieprogramma wordt toegediend door middel van een injectie.

De laatste jaren is het enthousiasme onder vaccinatiedeskundigen over oraal poliovaccin (OPV) aanzienlijk getemperd nadat steeds meer duidelijk is geworden dat het verzwakte levende virus vrij gemakkelijk kan terugmuteren naar een wild virustype.

„Ongeveer 1 procent van de genen verandert binnen een jaar, en daarmee heeft het verzwakte virus een uitgesproken hoge neiging terug te muteren”, aldus de auteurs van een artikel over recente polio-uitbraken in het Nederlands Tijdschrift voor Geneeskunde. Veel kinderen die niet gevaccineerd zijn, scheiden jaren later het virus nog uit en kunnen daarmee andere kinderen die niet gevaccineerd zijn, infecteren.

Zes polio-uitbraken in het buitenland zijn hierdoor veroorzaakt: Egypte (32 gevallen tussen 1983 en 1993), Haïti (2000), Filipijnen (2001), Madagaskar (vijf gevallen in 2001-2002), China (3 gevallen in 2004) en Nigeria (69 gevallen in 2005).