Zoals wellicht bekend is hebben zij allemaal een belangrijke ontdekking gedaan die de medische wetenschap een impuls heeft gegeven. Zo heeft Landsteiner de drie bekende bloedgroepen ontdekt, Robert Koch de tuberculosebacterie, Alexander Fleming het antibioticum Penicilline, Louis Pasteur dat voedsel door verhitting langer houdbaar blijft (pasteuriseren) en Antoni van Leeuwenhoek de microscoop en het bestaan van cellen.Het is opvallend dat de meest uiteenlopende redenen aanleiding kunnen zijn voor een vernoeming. Zo zijn wijken getooid met namen van verzetsstrijders, staatslieden en burgemeesters, maar ook van sportlieden. Gemeenten hebben vrij veel vrijheid als het gaat om vernoemingen. Met enige reserve zou je als gemeenschappelijk thema kunnen opmerken dat de vernoemde een bepaalde brede en veelal positieve maatschappelijke betekenis moet hebben gehad.

De realiteit is echter dat verreweg de meeste mensen niet zullen worden vernoemd. Bij het vaststellen van die maatschappelijke betekenis wordt denk ik ook wel enige willekeur gebruikt. Vele ijverige burgers leven misschien deugdzamer dan en doen even ijverig hun werk als bovengenoemde beroemdheden. Zij doen echter niet die opzienbarende ontdekking of leveren niet die bijdrage aan de maatschappij die een vernoeming rechtvaardigt. Dat heeft alles te maken met kansen, omstandigheden of liever gezegd met Gods leiding in het leven. Laten we eerlijk zijn, een straat die naar je genoemd wordt is aardig, maar niet meer dan dat. De meeste van genoemde beroemdheden zullen trouwens zelf ook niet gedreven zijn door de gedachte dat zij later vernoemd zouden worden.

Ook nu nog zetten vele mensen zowel in de wetenschap als daarbuiten zich met veel gedrevenheid in om de wetenschap of de maatschappij een stapje verder te helpen. Hoewel dat niet zelden plaatsvindt in een horizontalistische levensvisie, waarbij God geen plaatsheeft, kunnen deze mensen als voorbeeld dienen. Dan maakt het in feite niet uit of het gaat om de spreekwoordelijke roomse buurvrouw die je stoep veegt of de briljante wetenschapper die honderden patiënten redt door zijn uitvinding.

Anderen worden gedreven door een drang naar carrière, werk of geld, maar hun bijdrage helpt de mensheid in feite niet verder. Feitelijk speelt eigenbelang dan de hoofdrol. In dit kader denk ik er ook aan dat het voorkomt dat het maatschappelijk belang versmald wordt tot het belang van onze gezindte, of een subgroep daarvan, een school of een kerk of een voorganger, of slechts een deelonderwerp over het leven van zo iemand.

Nu de vakantie voorbij is en we geacht worden met nieuwe ijver aan de slag te gaan zouden we onszelf af kunnen vragen welke onderwerpen ons bezighouden. Scherper geformuleerd: Worden we alleen gedreven door eigenbelang of ook door maatschappelijk belang? Deze vraag kan op allerlei terreinen van het leven gesteld worden.

Ik denk aan een verhaal van een Chinees christen die gevangenzat en de cellen van zijn medegevangen moest schoonmaken. Van zijn vader, een straatveger die eveneens had geleden om zijn geloof, had hij meegekregen dat die de beste straatveger van China wilde zijn. Zo wilde deze man de beste gevangenisschoonmaker van China zijn. Er zal wel nooit een straat naar hem genoemd worden, maar zijn getuigenis leeft voort.

Hopelijk brengt deze bezinning een schifting op gang waardoor de inzet voor maatschappelijk belangrijke bezigheden vermeerderd en voor andere verminderd wordt. Het is hiervoor niet belangrijk welke positie bekleed wordt. Het gaat er ook niet om dat er een straat naar ons wordt vernoemd. Toch kan juist dan wel een ijver ontstaan die een vernoeming zou kunnen rechtvaardigen.

De auteur is arts in het Universitair Medisch Centrum Groningen.

Reageren aan scribent? gedachtegoed@refdag.nl.