Er zijn een hoop bubbels, weet Middelkoop, beurscommentator bij de financiële tv-zender RTL Z en schrijver van een betaalde nieuwsbrief voor beleggers in grondstoffen. „Vastgoedbubbels, aandelenbubbels, internetbubbels, noem maar op.” Op zich zijn die bubbels niet zo erg, stelt hij, „tenzij ze zo groot worden dat hierdoor het hele financiële systeem in gevaar komt.”En juist dát is volgens Middelkoop het geval met de „moeder aller bubbels”: de kredietluchtbel die op dit moment de wereld in zijn greep houdt. „In het huidige financiële systeem creëren we geld en daarmee rijkdom uit het niets. Dat kan niet ongestraft voortduren. Als dat wel had gekund, bestond de Weimarrepubliek nog en was er geen armoede in de wereld.”

In zijn boek ”Als de dollar valt” (uitg. Nieuw Amsterdam, 17,50 euro, ISBN 978 90 468 0275 5), dat deze maand verscheen, beschrijft Middelkoop aan de hand van honderd puntige vragen dat de huidige excessen op de financiële markten de wereld onontkoombaar in een serieuze recessie zullen storten.

De heersende onrust op de financiële markten is volgens hem „de eerste fase” van het leeglopen van de kredietluchtbel. Door de opeenstapeling van schulden zou het financiële systeem maar weinig stress kunnen hebben. „Huizenprijzen in de VS zijn slechts licht gedaald en nu al kraakt het stelsel in zijn voegen. Het laat zich raden wat er gebeurt wanneer bijvoorbeeld de dollar fors in waarde daalt. Die munt is de anker van het wereldwijde systeem. Als de ankerketting breekt, raakt een schip op drift.”

Centrale banken pompten de afgelopen weken honderden miljarden in de kredietmarkten om de onrust te bezweren. Dat er op de top van de conjunctuur al dergelijke reddingsoperaties nodig zijn, baart Middelkoop grote zorgen. „Bij het knappen van de internetbubbel begin deze eeuw waren er pas op het einde van de rit reddingsoperaties nodig. Het leeglopen van de kredietbubbel is pas net begonnen, sterker nog: de wereldwijde economische groei is nog nooit zo hoog geweest. Daarom is dit geen subprime- of vastgoedprobleem dat zich zal beperken tot Amerika. Nee, dit is een kredietprobleem.”

Volgens Middelkoop is alles fout gegaan nadat de Amerikanen in 1944 „een valse belofte” deden dat andere landen de dollar konden gebruiken in plaats van goud als dekking van hun nationale valuta. De dollar was „as good als gold”, maar sinds de ontkoppeling in 1971 tussen de dollar en goud doet Amerika er volgens hem alles aan „om ons te doen geloven dat de dollar nog steeds waardevol is.”

Maar dat is de dollar allang niet meer, stelt Middelkoop. „De VS hebben jarenlang gepoogd een recessie voor zich uit te schuiven, maar een systeem dat op schulden is gebouwd heeft niet het eeuwige leven. Ik ben niet de enige die dat zegt. Volgens de onafhankelijke voorzitter van de rekenkamer van het Amerikaanse Congres zijn de VS te vergelijken met Rome voor de val. Het land heeft ongedekte tekorten ter waarde van 60.000 miljard dollar. Daar komen ze economisch gezien nooit overheen, zelfs al verdubbelt de groei.”

Dat de dollar op termijn zijn positie als wereldreservemunt gaat kwijtraken, staat wel vast. Economen voorspellen echter in doorsnee een zachte landing voor Amerika.
„Dat is juist de grap. Iedereen zegt: de situatie is onhoudbaar, maar hoe het moet worden opgelost, daar hoor ik niemand over. In de afgelopen jaren daalde de waarde van de dollar fors. Heeft dit het tekort op de handelsbalans verkleind? Het is alleen maar groter geworden. Amerika leent dagelijks miljarden om zijn tekorten te dekken. Je kunt geen soepele aanpassing verwachten. Dat punt is voorbij.”

Veel analisten denken dat de huidige financiële malaise de reële economie niet zal raken.
„De huidige onzekerheid kan nog maanden duren. Ondertussen stellen bedrijven en consumenten hun investeringen en bestedingen uit. Er is maar heel weinig voor nodig om de economie te doen kantelen van groei naar krimp. De supertanker is nu van koers veranderd. En die krijg je echt niet meer zo gemakkelijk de andere kant op. Niet voor niets heb ik beleggers in mijn nieuwsbrief geadviseerd de helft van hun vermogen in fysiek goud te steken en een deel cash aan te houden. Alleen goud bezit nog dezelfde koopkracht als 2000 jaar geleden.”

Wat kan er gebeuren als het financiële systeem werkelijk omvalt?
„Dat je op een ochtend wakker wordt en dat dan de pinautomaat het niet meer doet. Geloof me: als het vertrouwen in de dollar wegvalt, gaan de beurzen echt niet open de volgende dag. Ik kan me zo voorstellen dat dan alle schulden mondiaal van tafel worden geveegd. Iedereen blijft wonen waar hij woont en alle bezit wordt genationaliseerd. Er komt een nieuwe munt en iedereen krijgt een bepaald bedrag, net als ooit het tientje van Lieftinck. En dan beginnen we gewoon weer opnieuw.”

Citaten uit het boek ”Als de dollar valt”.

We schaatsen op steeds dunner wordend ijs. Onder de oppervlakte van de economie liggen de gevaarlijkste omstandigheden die ik ooit heb gezien. Niets in mijn herinnering is vergelijkbaar. Maar niemand wil dit begrijpen of er iets aan doen.”Paul Volcker, oud voorzitter van de Federal Reserve, het Amerikaanse stelsel van centrale banken.

„We kunnen alleen maar hopen en bidden dat er een geleidelijke aanpassing komt van het tekort van de VS. Meer dan dat kunnen we niet doen.”Wim Duisenberg, voormalig minister van Financiën, oud directeur van De Nederlandsche Bank en ex president van de ECB

„Papiergeld keert uiteindelijk altijd terug naar haar intrinsieke waarde, nul.”Voltaire, Franse filosoof uit de achttiende eeuw

„De intrinsieke waarde van het goud (…) heeft tot in de jaren zestig het internationale monetaire stelsel beheerst. Het was een misschien irrationeel maar wel stabiel anker. Daarin is ten slotte verandering gekomen, niet omdat ouderwetse inzichten werden vervangen door moderne, maar omdat de Verenigde Staten van Amerika de rol van de dollar in de wereld bedreigd zagen door goud.”

Jelle Zijlstra, voormalig minister van Financiën en oud directeur van De Nederlandsche Bank „Dit kan de ergste bankcrisis worden sinds 1931.” Jochen Sanio, hoofd van de Duitse federale supervisie financiële markten

„Er zijn ongeveer 300 economen op de wereld die tegen goud zijn en het een barbaars overblijfsel uit vroeger tijden vinden – en misschien hebben ze gelijk. Helaas zijn er 3 miljard wereldbewoners die wel in goud geloven.”Professor Antal Fekete.

„Het kans soms een goed idee lijken om de kachel te stoken op je meubilair. Maar als je dat doet, moet je wel weten wat de gevolgen op de lange termijn zijn. Je moet jezelf niet wijsmaken dat je een geweldige nieuwe manier hebt ontdekt om je huis te verwarmen.”Ludwig von Mises, Oostenrijks econoom

„De dollar is onze munt, maar jullie probleem.”John Connoly, voormalig Amerikaans minister van Financiën