DEN HAAG (ANP) – Verdonk heeft haar strenge en standvastige imago altijd gekoesterd. Het maakte de ex–minister voor Vreemdelingenzaken ongekend populair onder VVD–stemmers. Verdonks onverzettelijkheid, ook in haar ambitie om de partij te leiden, nekte haar donderdag. De VVD–fractie zette haar uit de partij.

In mei 2003 wordt Verdonk minister van Vreemdelingenzaken en Integratie. Pas een jaar eerder had zij zich gepresenteerd voor de kamercentrale van de VVD in Leiden. Hoewel de 51–jarige Verdonk als studente in Nijmegen linkse sympathieën koesterde, verkiest de geboren Utrechtse deze rechts–liberale partij.

In Den Haag leidt haar stoïcijnse houding meteen tot harde confrontaties in de Tweede Kamer. Uitspraken over een lagere tolerantiegrens van moslims, een doodgereden Marokkaanse tasjesdief en een imam die haar geen hand gaf, zorgt voor rumoer.

Haar halsstarrigheid komt het kabinet–Balkenende II in de zomer van vorig jaar duur te staan. Verdonk blijkt overhaast het Nederlandse paspoort van Ayaan Hirsi Ali te hebben ingetrokken. De wijze waarop de minister vervolgens haar gezicht probeert te redden, is voor regeringspartij D66 reden haar te laten vallen.

Gevolg is dat het hele kabinet sneuvelt en vervroegde Kamerverkiezingen worden uitgeschreven. De voormalige gevangenisdirecteur mag in het resterende rompkabinet van CDA en VVD desondanks aanblijven. Wel raakt zij door een hoogopgelopen conflict met de Tweede Kamer in december haar verantwoordelijkheid voor de portefeuille Integratie kwijt.

Verdonks laatste Kamerdebat als minister blijkt exemplarisch voor haar regeerperiode. Met machtswoorden lukte het Verdonk in een chaotische discussie haar zin door te drijven over het aan banden leggen van de dubbele nationaliteit.

Tijdens de verkiezingscampagne enkele weken later vaart Verdonk een onafhankelijke koers van Mark Rutte, van wie zij een half jaar eerder de strijd om het partijleiderschap nipt heeft verloren. Desondanks stelt Verdonk dat ze graag vicepremier wil worden.

De VVD verliest de verkiezingen, maar Verdonk komt als winnaar uit de bus. Als de nummer 2 op de lijst behaalt ze 620.000 voorkeurstemmen. Verdonk laat Rutte met 60.000 stemmen achter zich. Na de verkiezingsnederlaag stemt Verdonk als Kamerlid nog wel voor Rutte als fractievoorzitter.

Vijf dagen later gaat het echter al mis. Met een beroep op haar voorkeurstemmen doet Verdonk in een Haags café opnieuw een gooi naar het partijleiderschap. Met steun van zijn fractie slaat Rutte, die volgens Verdonk „niet echt rechts" is, de aanval af.

In de weken daarop blijft Verdonk echter haar deel opeisen. In de zomermaanden eist Rutte daarom dat VVD–Kamerleden publiekelijk geen kritiek mogen uiten op de koers van de VVD of op de partijleider. Ze moeten zich beperken tot hun eigen portefeuille of anders „ophoepelen". Verdonk schendt deze lijn, en heeft daarmee gekozen voor die laatste optie.