Het is zijn taak, gedurende deze kabinetsperiode: het afslanken van de rijksoverheid met 13.000 ambtenaren. Dat hij zijn doelstelling gaat halen, daarvan is secretaris-generaal Bekker overtuigd. Maar hij beseft terdege dat het verminderen van het aantal ambtenaren geen garantie is voor het ontstaan van een slagvaardiger overheid. Daarvoor is meer nodig.Volgens hem valt er veel winst te behalen in de bedrijfsvoering. „Er kan meer worden samengewerkt tussen de departementen.” Met een glimlach tovert hij zijn visitekaartje tevoorschijn. Op de achterkant is het een wirwar van logo’s van overheidsinstanties. „Het is natuurlijk veel mooier en efficiënter om in plaats van die honderd logo’s slechts één logo te gebruiken.”

Ook moeten ambtenaren makkelijker van het ene naar het andere ministerie kunnen overstappen. „Het duurt soms belachelijk lang om kleine reorganisaties door te voeren. Het grotestedenbeleid zat bij Binnenlandse Zaken, nu zit het bij Volkshuisvesting en Ruimtelijke Ordening. Zo’n verhuizing zou eigenlijk in één dag geregeld moeten zijn.”

VVD-Kamerlid Van der Burg is sterk voor het terugschroeven van het aantal bestuurslagen en voor vermindering van het aantal departementen. „We moeten ze meer organiseren rondom bepaalde thema’s die in de maatschappij leven. Nu valt men onder een bepaalde minister en daar werken de ambtenaren voor. In het bedrijfsleven kom je andere structuren tegen, denk aan de netwerkorganisatie.”

Themaministers
Vertaald naar de overheid: „Ambtenaren werken dan voor verschillende ministers. Dat is nu nog niet de realiteit, maar ik ga ervan uit dat het er wel van komt. De themaministers voor Jeugd en Gezin en voor Wonen, Wijken en Integratie kunnen een aanzet zijn voor nieuwe werkvormen.”

Ook bestuurskundige ’t Hart is voorstander van een herschikking van ministeries. „Natuurbeheer is een enorme groeisector. Daaromheen zouden we een departement kunnen hebben. Visserij en voedselbeheer daarentegen zouden we echt als een economische activiteit kunnen zien en bij Economische Zaken moeten onderbrengen.”

Onrust
Burgemeester Deetman van Den Haag daarentegen ziet niets in departementale herindelingen of in het afschaffen van de provinciale bestuurslaag. „Behalve tot veel onrust, leiden dergelijke operaties tot niets. Andere ambtenaren gaan het werk overnemen.”

Datzelfde bezwaar geldt tegen het vaker extern laten uitvoeren van bepaalde opdrachten. „Het levert in elk geval geen geld op.”

Wat dan? Hoe bereiken we dan meer efficiency? Bekker heeft wel een idee. „De overheid moet verantwoordelijkheden helderder scheiden. Je moet niet steeds, zoals nu vaak gebeurt, allerlei coördinatoren aanstellen die voortdurend in overleg zitten. Als meneer Jansen over dat onderwerp gaat, dan hoeft meneer Pietersen daar niet steeds bij te zitten, want we vertrouwen dat meneer Jansen toe. Bij de overheid wil iedereen overal bijzitten. Er wordt veel te veel vergaderd. Daar moeten we echt vanaf.”

Dit is het vijfde artikel in een zesdelige serie over ambtenaren.