Directeur Teun V. (46) van de Urker visafslag hoorde dinsdag voor de rechtbank in Leeuwarden vijftien maanden gevangenisstraf tegen zich eisen, waarvan vijf maanden voorwaardelijk. Ook marketingmanager Barend H. (46) van de visafslag kreeg een eis van vijftien maanden, waarvan vijf maanden voorwaardelijk. Een derde verdachte, de 42-jarige Albert H., kreeg een eis van twaalf maanden, waarvan de helft voorwaardelijk. Tegen de bv Visafslag Urk eiste officier van justitie L. van Kooten een boete van 150.000 euro.Forse eisen vanwege de „economische en ecologische schade”, aldus Van Kooten. „Welke desastreuze gevolgen deze handelwijze voor de visbestanden heeft, lijkt niemand te interesseren. En hoe kan een hardwerkende, eerlijke visserman zich nog staande houden in deze branche?”

De officier van justitie speelde met de gedachte om artikel 140 van het Wetboek van Strafrecht uit de kast te halen. Justitie pakt daarmee criminele organisaties aan. Maar zo ver ging ze niet. Wel vond er in Urk organisatiecriminaliteit plaats, aldus Van Kooten. Naast vissers en handelaren deed de leiding van de visafslag daar volop aan mee.

Zo werd vis rechtstreeks van kotters naar de afnemers gebracht. Omdat de vissers snel en zeker van hun geld wilden zijn, werd de afslag ingeschakeld om de zaak ’administratief’ af te handelen. Zo belandde vis die nooit aan de afslag kwam, toch in de boeken. Voor iedere partij kreeg de afslag 3 procent provisie.

Onderweg verwisselde de vis soms van soort. Volgens de papieren werd schar aangevoerd, terwijl het schol was. Voor de schar werd 1,27 euro per kilo betaald, terwijl de normale handelsprijs rond de 65 cent ligt. „Iedereen kon zien dat er iets mis was.” Op de zogenaamde pakbonnen werden de kilo’s gehalveerd en de prijzen verdubbeld.

De aanklager baseert zich op verhoren van vissers en handelaren en afgetapte telefoongesprekken. „Doel was om transacties binnen te halen, hoe dan ook. Maar dat is geen excuus om grenzen te overschrijden.”

De fraude in de grootste visafslag van Europa speelde van 2003 tot en met 2005 en zou zelfs na de invallen van de Algemene Inspectiedienst (AID) zijn doorgegaan. Zo gaf de afslag volgens het openbaar ministerie zogenaamde JL-nummers uit, om grote hoeveelheden vis „weg te zetten.” Achter de JL-nummers zat een niet-bestaand Pools bedrijf. In werkelijkheid zou zo in 2004 85.000 kilo schol direct in de vrachtwagens van handelaren zijn verdwenen.

Dat dit zo lang onder de pet kon blijven, weet Van Kooten aan de mentaliteit in het vissersdorp. „In Urk weet iedereen alles van iedereen. De visserijbranche gebruikte willens en wetens zijn reguliere verband om strafbare feiten te plegen.”

De officier noemde het „buitengewoon storend” dat het management van de afslag geen enkele verantwoordelijkheid voor de fraude neemt. Directeur V. ontkent alle hem ten laste gelegde feiten. Advocaat Borstlap, die de visafslag en de directeur bijstaat, bestempelde de gevorderde straffen als „schandalig en ridicuul.” H. Voors, raadsman van de marketingmedewerkers, sprak van „draconische” strafeisen.

Borstlap betoogde dat er slechts één uitspraak mogelijk is: vrijspraak. Voors verzocht zijn cliënten, die bij enkele incidentele fraudegevallen betrokken waren, geen zwaardere straf op te leggen dan een werkstraf.

Het proces wordt de komende weken voortgezet. Er moeten dan vissers en handelaren voorkomen. Naar verwachting doet de rechtbank op 10 oktober uitspraak in alle zaken.