Aanleiding voor zijn artikel is de wijze waarop de synode in juni de brieven van 400 kerkenraden behandelde. De kerkenraden wilden weten of de synode het recht had voor de (autonome) plaatselijke gemeente besluiten te nemen. Deze vraag is van belang bij de fusie van de Gereformeerde Kerken met de Nederlandse Hervormde en de Evangelisch-Lutherse Kerk.

Volgens de gereformeerde kerkorde is elke plaatselijke gereformeerde kerk een zelfstandig kerkgenootschap. Dit geldt ook volgens artikel 2 van Boek 2 van het Burgerlijk Wetboek, schrijft Hoogenhout. De 400 kerkenraden hadden laten weten dat de synode niet tegen de zin van de betrokken kerkenraad de beslissing kan nemen een zelfstandig kerkgenootschap in een onderdeel van een landelijk kerkgenootschap om te zetten.

De synode reageerde met de mededeling dat de beslissing al in 1990 is gevallen. Het is voor Hoogenhout nog altijd een raadsel waarom de synode in 2000 besloot de genoemde vraag aan de kerkenraden voor te leggen, „nog wel met de belofte dat hun antwoord ertoe zou doen.” De synode denkt toe te kunnen met een doekje voor het bloeden: tot zeven jaar na de fusie mogen plaatselijke gereformeerde kerken zich losmaken uit de verenigde kerk. Daarmee geeft de synode aan dat het voor haar niet om een principe gaat, aldus Hoogenhout.

In hetzelfde nummer van het Centraal Weekblad schrijft oud-hoogleraar mr. P. de Haan dat bij bovengenoemde vraag „nagenoeg alle algemene rechtsbeginselen, zoals de redelijkheid en billijkheid uit het privaatrecht, de vrijheid van godsdienst en vergadering uit het staatsrecht en het internationale recht, hier in het geding zijn.”

Voortgaan op deze weg van gedwongen aansluiting zal volgens hem onherroepelijk leiden tot tal van procedures voor de burgerlijke rechter en tot kerkscheuringen. In plaats van juridische dwaalwegen te volgen, schrijft De Haan, moeten de synoden terugvallen op compromisvoorstellen, zoals de motie-De Visser/Van Heijst, waarin voor federatie in plaats van een fusie werd gepleit.