Sint Maarten bestaat uit twee delen: een Franse en een Nederlandse kant, elk met hun eigen Joodse leven. David de Robles moet er roeien met de riemen die hij niet heeft. „Een groep Joden aan de Franse kant van ons eiland vliegt altijd speciaal voor Joods nieuwjaar en Grote Verzoendag ultraorthodoxe Lubavitscher rabbijnen in vanuit Brooklyn, New York. Aan hen heb ik gevraagd nieuwe mezoeza’s mee te nemen voor mijn twee winkels. Hoe krijg ik die gebedskokertjes anders hier?”Zwarte jassen
De Robles moest de nodige hobbels overwinnen om de gebruikelijke ceremonie te kunnen organiseren die nodig is om de religieuze voorwerpen in te zegenen. „Toen vorig jaar de Hoge Feestdagen begonnen, was het hier nog een halve bouwput. Ik moest bij het Nederlandse aannemersbedrijf Koop toestemming vragen om met die rabbijnen de bouw op te mogen. Je had het schouwspel moeten zien! Die kerels in lange zwarte jassen struinden onder de brandende tropenzon door het bouwzand! We hebben de mezoeza’s naar goed Joods gebruik op de deurpost van mijn winkel geschroefd, de gebeden uitgesproken en that’s it.”

De Robles lacht. „Nou ja, dat was het nog niet helemaal, ik moest er natuurlijk wel flink voor betalen.” Hij schakelt plots over van het Engels naar het Nederlands: „In deze wereld gebeurt niets voor niets, ook niet bij Lubavitscher rabbijnen uit Brooklyn.”

Verstrooiing
Zijn familie moet al vele generaties Nederlands hebben gesproken. De Robles: „Mijn Surinaamse vader was van Sefardische (Spaans-Portugese) afkomst, mijn Asjkenazische (Hoogduitse) moeder was een Hartog en stamde af van Nederlands-Joodse immigranten in Suriname.”

Vanuit het economisch afglijdende Suriname zette de diaspora (verstrooiing) van de familie zich voort. „Mijn vader kreeg werk bij de Essoraffinaderij op Aruba, de ene oom ging naar Houston in Texas, de andere naar Zwolle. Ik heb alleen nog contact met neef Benjamin in Nederland, in het Overijsselse Hardenberg, of all places.”

David en zijn Amerikaanse, uit een Russisch-Joodse familie stammende vrouw Susan wonen sinds 1972 op Sint Maarten, waar dan juist de toeristenindustrie in opkomst is. De kleine Joodse gemeenschap op het eiland telt er dan vijftien gezinnen. „Voor religieuze festiviteiten leenden we eerst een Thorarol van de gemeente op Curaçao, toch nog anderhalf uur vliegen hiervandaan. We hebben toen maar een eigen exemplaar gekocht van een Amerikaanse synagoge die de deuren sloot.”

De Robles liet het daar niet bij: „Met wat giften hebben we ook gebedenboeken en gebedsriemen kunnen aanschaffen. Mijn droom is, dat het eiland ooit weer een eigen synagoge krijgt.”

Ruïne
In 1735 vestigt zich de eerste Sefardische Jood op Sint Maarten; Jacob Gomes, een man met vier slaven. In de 18e eeuw neemt het aantal Joden -voornamelijk vanwege wapenhandel rond de Amerikaanse vrijheidsoorlog- toe, daarna vertrekken de meesten weer. De Robles: „Downtown is nog de ruïne van hun kleine synagoge, gebouwd van heuse Hollandse IJsselsteen. Op het terrein is een likeurfabriekje, de ruïne ligt verscholen achter lege rumvaten! Tijdens bouwwerkzaamheden in de jaren zeventig van de vorige eeuw vond men grafresten bij een steeg, die in de volksmond ”Jewish Cemetery Alley” heette. De aangetroffen beenderen werden toen met de vuilnisman meegegeven.”

Om herhaling te voorkomen werkt De Robles aan een Joodse begraafplaats: „Ik heb bij de overheid geregeld dat we een aparte hoek kopen op de algemene begraafplaats. Mijn ouders liggen nog aan de verkeerde kant van de afscheiding, ik moet hun herbegrafenis nog regelen.”

De laatste tijd trekt het Joodse leven weer aan. „Afgelopen jaar heb ik met Jom Kipoer alle Joodse mensen van de Nederlandse kant uitgenodigd voor een maaltijd op mijn terras. We zaten daar toen met wel 50 man. Voor die gelegenheid haalde ik Joodse lekkernijen uit de VS: ”gefillte fisch”, bagels, haring in roomsaus, leverpastei en apfelstrudel. Ik voel me hier de aangewezen persoon om leiding te geven: blijkbaar ga je bij het ouder worden toch méér hechten aan het geloof.”

Chabad
Sint Maarten telt naar schatting 40.000 legale inwoners op de Nederlandse kant en 30.000 op de Franse. De liberale Nederlands-Antilliaanse Joden, een handjevol bij elkaar, hebben amper contact met hun geloofsgenoten op de Franse kant. De Robles: „Daar heerst de orthodoxie van Chabad, van de in 1994 in New York overleden Lubavitscher rabbijn Menachem Schneerson. Hun mensen uit de VS leiden de diensten op Hoge Feestdagen. Ik ga daar alleen heen omdat ik weet dat mijn ouders en voorouders dan ook gingen. De laatste Jom Kipoer (Grote Verzoendag) waren er wel honderd bezoekers. Ze houden zich aan alle regels en rijden op sabbat beslist geen auto. Je kunt op de Franse kant zelfs koosjer uit eten, vlak bij het naaktstrand.”

De relatie met de islamitische gemeenschap op het eiland is ook een bewijs van hoe groot het kleine eiland eigenlijk is: „Er is aan deze kant een behoorlijke groep moslims met een eigen moskee. Het zijn Libanezen, Pakistani en Jordaniërs, ik weet het niet eens zeker. Ik kom ze nooit tegen, ook niet in de business.”

Princess Juliana International Airport maakt met de nieuwbouw van 70 miljoen euro een grote sprong voorwaarts: nu kan het vliegveld per jaar 2,5 miljoen passagiers verwerken. Daarmee is Sint Maarten na San Juan (Puerto Rico) de drukste airport van de Cariben. De Robles exploiteert in de nieuwe winkelzone een winkel met Cubaanse sigaren en een souvenirshop. „Amerikaanse toeristen kunnen thuis die Cubaanse sigaren niet kopen vanwege de totale boycot van de gebroeders Castro.”

Gebedskokertje
Aan de deurposten van hun huizen hebben Joden een kokertje. Hierin zit de mezoeza, een rolletje met de hand beschreven perkament met onder andere de tekst van Deuteronomium 6:4 9 en Deuteronomium 11:13 21. Beide teksten hebben betrekking op de liefde voor God en de te verrichten handelingen om deze liefde met symbolen gestalte te geven.

Het woord mezoeza betekent eigenlijk deurpost. De mezoeza wordt bevestigd aan alle rechterdeurposten van buitendeuren en deuren die leiden naar woon , werk en slaapvertrekken, schuin van linksboven naar rechtsonder.

Veel Joden hebben de gewoonte bij het passeren van een mezoeza deze even aan te raken en vervolgens de vingers naar de lippen te brengen. Sommige kokertjes zijn ware kunststukjes uit hout of edelmetaal, maar alleen de inhoud heeft religieuze waarde. Aan de buitenkant staan altijd drie Hebreeuws karakters: het woord Sjad dai en tevens de afkorting van ”beschermer van de deuren van Israël”. Ook winkels en hotels van Joden hebben op alle deurposten zo’n kokertje, behalve op die van de badkamer en het toilet.