Het RIVM veegt in de jaarlijkse rapportage de vloer aan met het voornemen van het kabinet om de komende jaren minder geld uit te geven voor de aankoop van natuurgebieden voor de EHS, een slinger van aaneengesloten natuurgebieden door heel het land. In plaats van aankopen wil het kabinet grondeigenaren zelf natuur laten beheren.

Uit berekeningen blijkt dat een besparing van 90 miljoen euro per jaar, zoals het kabinet wil, leidt tot de helft minder grondaankopen per jaar. Deze helft door landgoedeigenaren of boeren laten beheren is nauwelijks goedkoper, zo menen de onderzoekers, omdat de overheid de waardedaling van de grond moet compenseren. Ook wijzen zij er op dat het juist nu een goede tijd is om gebieden aan te kopen, omdat er veel grond vrij komt.

Ander nadeel van de nieuwe koers is dat de continuïteit van natuurgebieden in particulier beheer op lange termijn onzeker is, vanwege de kortlopende contracten. Het RIVM vreest verder dat de natuurkwaliteit in met name gebieden die door boeren worden beheerd en gebruikt, minder zal zijn dan in natuurgebieden in overheidshanden.

Aan de particulieren die natuurgebieden willen beheren zal het niet liggen. Die zijn er genoeg, constateert het instituut. Zo groeit de belangstelling van boeren voor agrarisch natuurbeheer.

De realisering van de EHS blijft achter op schema. In het huidige tempo, en nog afgezien van de bezuinigingen, wordt het streefjaar 2018 bij lange na niet gehaald. Het RIVM denkt eerder aan 2025.

Ondertussen wordt het landelijk gebied er niet aantrekkelijker op voor recreanten. Verstedelijking, eenvormigheid en het verdwijnen van de kleinschaligheid zijn hiervan belangrijke oorzaken. Een ander gevolg van deze ontwikkeling is dat de biodiversiteit afneemt. Vooral de weidevogels verdwijnen op steeds meer plaatsen.

Nederland Natuurlijk, een coalitie van natuurorganisaties als Staatsbosbeheer, Natuurmonumenten, Stichting Natuur en Milieu, maar ook de ANWB, vindt dat het kabinet het aankoopbeleid voor de EHS moet handhaven. Volgens Nederland Natuurlijk moet de voorgestelde bezuiniging van 330 miljoen euro op het natuurbeleid van de komende vier jaar dan ook geschrapt worden.

De natuurverenigingen steunen de voorgestelde verruiming van de mogelijkheden voor particulier en agrarisch natuurbeheer, maar dit moet niet ten koste gaan van aankopen voor de EHS.