Consumenten weten het ras ook te waarderen. Regelmatig stopt een auto bij de schuur van tuinder Hero Stam in Opperdoes. De inzittenden komen voor de Opperdoezer ronde, die er van april tot en met oktober verkrijgbaar is. Niet vanwege het uiterlijk, want de ronde aardappel is geen schoonheid: onregelmatig, met diepe ogen. Alleen de smaak verleidt klanten om 1 euro per kilo te betalen.Stam (58) maakte als kleine jongen kennis met het product. Nog altijd is hij er lyrisch over. „De Opperdoezer ronde is de Ferrari onder de aardappels. Als er opperdoezers op tafel staan, heb ik geen enkele behoefte aan groente. Ik snijd de in de schil gekookte aardappels in vieren, doop elk partje in boterjus en geniet met volle teugen.”

De tuinder staat niet alleen in zijn enthousiasme. Hij levert opperdoezers aan hotels en toprestaurants. „Iemand als Kees Helder, de voormalige kok van het Rotterdamse restaurant Parkheuvel, omschrijft de Opperdoezer ronde als de allerbeste pieper van de hele wereld.”

Uitleggen wat je proeft is lastig, vindt Stam. „De aardappel heeft een stevige beet, is geel van kleur en smaakt vol en romig. Oudere klanten zeggen vaak: Ze doen me denken aan de piepers die grootmoeder in de pan had.”

Het ras is in de Noord-Hollandse plaats zelf ontstaan. „Er kwam geen laboratorium aan te pas. Tuinders in Opperdoes verbouwden vanaf 1860 voornamelijk negenwekers, een snelgroeiende, vroeg in het seizoen te rooien aardappel. Tuinder J. Sluis kruiste ze met uit zaadbollen gekweekte variaties van de plant. Aan het resultaat verbond hij zijn eigen naam. Door veredeling ontstond in de jaren zestig van negentiende eeuw de pieper die uiteindelijk Opperdoezer ronde ging heten. Vanwege de vorm en de plaats van herkomst.”

De aardappel heeft een BOB-status, een Beschermde Oorsprong Benaming. Het verbouwen van deze aardappel is toegestaan binnen een straal van 1 kilometer rond de hervormde kerk van Opperdoes. Daardoor is 160 hectare voor de teelt beschikbaar, in zwavelhoudende grond die voor zo’n 60 tot 80 procent uit zand en voor de rest uit klei bestaat. Dertig tuinders houden er zich bedrijfsmatig mee bezig, wat jaarlijks zo’n 4 miljoen piepers oplevert.

De kilometergrens is door de Europese Unie getrokken, weet Stam. „Om wildgroei te voorkomen en om de kwaliteit te waarborgen, want de opperdoezer is bijzonder smaakgevoelig. Groeit de aardappel niet in de juiste grond, dan krijg je een vies product. Overigens kan de oogst van mijn buurman al anders smaken, omdat zijn grondsamenstelling iets verschilt van die van mij.”

De tuinder heeft zich enkele jaren geleden opgeworpen als ambassadeur van het aardappeltje uit Opperdoes. „Niet om mijzelf, maar om dit mooie ras in de schijnwerpers te zetten. De Opperdoezer ronde wordt als gouden product getypeerd. Die exclusiviteit maakt het verbouwen van deze delicatesse lucratief.”

Desondanks ziet Stam de toekomst somber in. „Je moet veel energie in deze aardappels steken. Vanwege de dunne, kwetsbare schil rooien we opperdoezers met de hand. Ze mogen niet langer dan negen weken in de grond blijven zitten, omdat ze anders te kruimig worden. Ook als het regent, gaan we dus het land op. Kom daar tegenwoordig nog eens om. Vroeger zaten honderden schoolkinderen op het land te rooien. Tegenwoordig hebben de meesten geen zin meer om met hun knieën in de natte blubber te zitten en vieze handen te krijgen.”

Veel telers van de Opperdoezer ronde -ook Stam zelf- hebben geen opvolger. „Ik schat dat uiteindelijk maximaal tien tuinders overschieten.” Toch zijn er lichtpunten: „De Opperdoezer ronde wordt vooral gegeten in Groningen, Friesland en Drenthe, op de Veluwe en rond Haarlem. Nederland telt 16 miljoen inwoners; er valt nog een wereld te winnen.”