Hij deelde zijn visie maandagavond met ongeveer veertig theologiestudenten. Zij waren afgekomen op de door de Gereformeerde Bond belegde studiedagen op Hydepark in Doorn. De studiedagen begonnen maandagmorgen en duren tot en met donderdagavond. Het thema dit jaar is de hermeneutiek, de richtlijnen voor het verstaan van de Heilige Schrift.Aanmatigend
Prof. Van den Brink, bijzonder hoogleraar geschiedenis van het protestantisme aan de Universiteit Leiden, begrijpt dat het bij velen aanmatigend overkomt om te beweren dat de gereformeerde hermeneutiek de enige juiste is. „Wie gaat voor een bepaald geloof omdat dat hem of haar het enige juiste lijkt, wordt algauw neergezet als iemand met een beperkt blikveld.”

Hij stelde echter dat politici in verkiezingstijd niet relativeren maar zeggen dat een stem op hun partij de enige juiste is. „Als het er echt op aankomt, dan mag het vandaag dus nog: staan voor je zaak en die de enige juiste achten. Welnu, als ik zeg dat de gereformeerde hermeneutiek de beste is, dan bedoel ik daarmee dat het in de theologie misschien wel permanent verkiezingstijd is. Het komt er permanent op aan welke theologische keuzes we maken. Het is niet om het even hoe we de Bijbel lezen. Er hangt veel van af als het gaat om onze verhouding tot God; er hangt ook veel van af voor het leven van de kerk en via de kerk voor de samenleving.”

Horigheid
De hoogleraar duidde het eigene van de gereformeerde hermeneutiek aan met de woorden sola Scriptura (alleen de Schrift) en tota Scriptura (de hele Schrift). De Rooms-Katholieke Kerk en de Oosters-Orthodoxe Kerk gaan niet mee in het sola Scriptura. In het tota Scriptura onderscheidt de gereformeerde hermeneutiek zich van de lutherse en de doperse traditie. Bij de luthersen bestaat de neiging om de Schrift terug te brengen tot de rechtvaardigingsleer. Bij het pentecostalisme (de doperse traditie) haalt men losse Bijbelfragmenten vaak uit de context, aldus prof. Van den Brink.

Hij ziet ook een nadeel aan deze gereformeerde horigheid aan de Schriften, namelijk dat die niet altijd leidt tot een eensgezinde visie. „Wel wanneer het gaat om de heilsbetekenis van Christus, niet wanneer het gaat om de vraag naar zuigelingen- of volwassendoop en twee of drie verbonden. Rome heeft niet helemaal ongelijk wanneer het stelt dat je de ene kerkscheuring na de andere krijgt, zodra je de uitleg van de Bijbel overlaat aan de lezer zelf in plaats van deze centraal vast te stellen.”

Hij vindt dat evenwel geen reden om het sola Scriptura en het tota Scriptura dan maar op te geven. „Net als de inwoners van Berea hebben we telkens weer nauwkeurig te onderzoeken of de dingen vanuit de Bijbel gezien kloppen, om daarop ons geloof af te stemmen. Een centraal leergezag is immers maar een schijnoplossing voor de hermeneutische problematiek.”

Beweging
Prof. Van den Brink vindt de traditie in het achterhalen van de werkelijke betekenis van de tekst belangrijk, maar tegelijkertijd is die traditie niet het einde van alle tegenspraak. Een hermeneutische beweging van ons voorverstaan naar de tekst en weer terug is volgens hem onontkoombaar.

„Juist in die voortgaande beweging leren we voortdurend bij, en blijft de Schrift een nooit opdrogende bron die voortdurend nieuwe schatten prijsgeeft. Gereformeerde theologen zullen voortdurend werk moeten maken van deze beweging en nooit op hun lauweren kunnen rusten vanuit de gedachte dat ze het allemaal al weten.”

Gastheer en gastvrouw van de conferentie waren voor de elfde en laatste keer ds. W. Chr. Hovius en zijn vrouw. Ds. Hovius vindt het, gezien zijn leeftijd, tijd om terug te treden. Hij houdt aan de conferenties bijzonder plezierige herinneringen over. „Tijdens deze studiedagen zijn vriendschappen ontstaan. Ik heb verschillende keren meegedaan aan de handoplegging als een kandidaat intrede deed in zijn eerste gemeente.”

In hun plaats komen ds. P. Koeman en zijn echtgenote. Ze zijn hiervoor door het hoofdbestuur van de Gereformeerde Bond gevraagd. Ds. Koeman heeft onder andere lesgegeven aan de Christelijke Hogeschool Ede.

Dit is het eerste deel in een serie artikelen over de studiedagen van de Gereformeerde Bond, deze week in Doorn. Morgen deel 2.