In deze tuin of hof werden gemeenteleden begraven en hierdoor kreeg het woord kerkhof de betekenis van begraafplaats. In een aantal kleinere gemeenten is het kerkhof om de kerk nog aanwezig en vinden er nog begrafenissen plaats.De huidige kerktuinen hebben niets met begraven te maken. Het zijn tuinen om kerkgebouwen waaraan vanuit de kerkelijke gemeenten een speciale functie is gegeven. Het enige gemeenschappelijke is dat ze bij een kerk liggen en bij die geloofsgemeenschap horen. Bij de ene kerk is het meer een stille plek waar je op een bankje te midden van de begroeiing kunt mediteren, terwijl een andere gemeenschap de tuin als een ontmoetingsplaats bedoeld heeft, waar mensen kunnen wandelen en elkaar kunnen spreken.

In veel gevallen heeft men voor een beplanting gekozen die gerelateerd is aan de Bijbel. Planten die in de Bijbel genoemd worden of door een bepaalde symboliek naar een Bijbelse geschiedenis verwijzen. Zo kom je in veel tuinen de eik, de druif, de vijg en de moerbei tegen.

Duivenmest
Bij salomonszegel, judaspenning, aronskelk en passiebloem zal het de bezoeker duidelijk zijn naar welke persoon of gebeurtenis de plantennaam verwijst. Vaak staat bij de plant een bordje met enige uitleg of een verwijzing naar Bijbelplaatsen. Daarmee is niet in alle gevallen gezegd dat het in genoemde tekst over deze plant gaat. Zo is het opmerkelijk dat de bezoeker van de tuin bij de doopsgezinde remonstrantse gemeente in Hoorn vogelmelk (Ornithogalum nutans) aantreft onder de naam ”duivenmest”, met een verwijzing naar 1 Koningen 6:25. Met de „kab duivenmest”, tijdens de honger in Samaria, zouden de bolletjes van deze plant bedoeld zijn. Hier is een nadere toelichting zeker op zijn plaats, nog afgezien van het feit of dit exegetisch wel te onderbouwen is. De plant groeit van nature wel in Israël en tijdens de hongerwinter in de oorlog werden ook tulpenbollen gegeten, maar daarmee is niet alles verklaard.

Ceder in de voorhof
Om voor de beplanting bij kerken, zo veel mogelijk uit te gaan van planten die in Israël voorkwamen en in de Bijbel genoemd worden, is veel te zeggen. Een ceder bij een kerk, als daar ruimte voor is, zegt meer dan een lindeboom. Ze zijn daarmee niet meteen te bestempelen als boeken voor de leken, maar te weten hoe een plant of boom eruitziet die in de prediking genoemd wordt, geeft toch een beter begrip. De Heere heeft in Zijn Woord gebruik gemaakt van allerlei planten en vergelijkingen om Israël en ook ons duidelijk te maken wat Hij bedoelde. Als er vanuit dat oogpunt een beplantingslijst voor een tuin bij een kerk wordt gemaakt, kan dat leerzaam zijn.

Wanneer men spreekt van een plaats van stilte of voor meditatie en ontmoeting of soms zelfs van naar het mystieke neigende zaken, wordt het allemaal wat zweverig en is men blijkbaar vergeten dat planten met hun wortels in de aarde staan. Kies dan liever voor een soort heemtuin zoals bij de Grote of Jeroenskerk in Noordwijk, waarbij verwezen wordt naar Psalm 104:24.

Ook een pluktuin met bloemen die je als boeketten in de kerk kunt zetten, is niet anders dan een hoek snijbloemen voor eigen gebruik. Hiermee is wel aangegeven dat er behalve de situering om een kerk en het gebruik van in de Bijbel genoemde planten, weinig gemeenschappelijks te ontdekken valt bij kerktuinen. De kerkelijke verdeeldheid komt ook hierin naar voren, al is het niet zo dat de aard van de tuin gekoppeld is aan de geloofsrichting.

Wie nader kennis wil maken met dit soort tuinen kan voor adressen terecht op www.kerktuinen.nl. In veel gevallen zijn het vrij toegankelijke tuinen, maar er zijn er ook die maar op bepaalde dagdelen open zijn.