Enkele bekende historische tuinen die zijn gereconstrueerd volgens de oorspronkelijke opzet, zijn de vormentuin bij Paleis Het Loo, de tuinen bij het Muiderslot en de Japanse tuin in park Clingendael in Den Haag. Maar er zijn meer oude tuinen bewaard gebleven.Voor een deel zijn die in particulier bezit en aangemeld bij de Nederlandse Tuinenstichting. Deze stichting beijvert zich om waardevolle tuinen uit het verleden, net als monumentale gebouwen, te bewaren als toonbeelden van vroegere tuinkunst. Het betreft tuinen die ontworpen zijn door bekende tuinarchitecten en een bepaalde stijl vertegenwoordigen. Bekend op dit terrein zijn de landschapstuinen van Zocher en Springer. Belangrijk bij hun ontwerp was het gezicht vanuit het huis op de tuin: de zogenaamde zichtassen. Hierbij werd rekening gehouden met de ontwikkeling van bomen en struiken in de tijd.

Zorg voor oude gebouwen, om die te bewaren voor het nageslacht, bestaat al lang, maar aandacht voor onder architectuur aangelegde tuinen is er nog maar kort. Het is veel moeilijker een tuin in zijn oorspronkelijke staat te bewaren dan een gebouw. Planten en bomen groeien uit en moeten op zijn tijd vervangen worden - kortom, een tuin is voortdurend aan verandering onderhevig. Wie het goed wil doen, moet beschikken over het oorspronkelijke ontwerp en beplantingsplan, want in de loop van de tijd hebben er wellicht allerlei ingrepen plaatsgevonden die de tuin een ander aanzien hebben gegeven dan oorspronkelijk de bedoeling was.

Opentuinengids
Bij veel tuinen ontbreekt dit oorspronkelijke inrichtingsplan. Het verkrijgen van oude plantenrassen is vaak moeilijk, omdat ze niet meer geteeld worden en zijn vervangen door aantrekkelijkere nieuwe. Bovendien is het terugbrengen van een tuin in zijn oorspronkelijke staat vakwerk en er zijn niet zo veel specialisten op dit terrein.

Bij historische tuinen gaat het niet alleen om grote tuinen of parken, maar ook om kleine specifieke tuinen zoals erfbeplanting bij boerderijen of bij kruidentuinen. Ouderen zullen zich de kleine gecombineerde moes- en bloementuinen nog herinneren vanuit hun jeugd. Deze zijn nog te vinden in het Openluchtmuseum en in het Zuiderzeemuseum.

Verspreid over het land liggen tal van oudere tuinen die op bepaalde tijden zijn te bezichtigen. De Nederlandse Tuinenstichting brengt jaarlijks een opentuinengids uit, waarin meer dan 200 tuinen worden vermeld, met bezoektijden. (Meer informatie: www.tuinenstichting.nl.) Voor wie in tuinkunst is geïnteresseerd, is er in Nederland veel te zien.

Er zijn nog heel andere historische tuinen, die zeker ook een bezoek waard zijn, maar die moeten als museum worden beschouwd. Ze liggen in oude tuinbouwgebieden zoals het Westland, Aalsmeer en de bollenstreek. Zij tonen niet alleen een stuk geschiedenis aan de hand van documentatiemateriaal, maar demonstreren ook hoe de teelt vroeger plaatsvond. In de historische tuin in Aalsmeer zie je hoe vroeger seringen in bloei werden getrokken en rozen werden geteeld en geveild. Wie daarna vanaf de tuin een rondvaart maakt over de Westeinderplas kan ook nu de akkers met trekheesters nog zien.

Oude rassen
Bij het Westlands Museum in Honselersdijk staat een druivenserre waar nog op traditionele wijze kasdruiven worden geteeld. Een teelt waarmee het Westland roem heeft verworven, maar die je nu nauwelijks meer aantreft. Museum Broeker Veiling in Broek op Langedijk laat zien hoe de koolteelt en de verwerking tot zuurkool in die streek plaatsvond. Vandaar kan de bezoeker een rondvaart maken door het zogeheten rijk der duizend eilanden.

In het Zeeuwse Kapelle staat een fruitteeltmuseum met een boomgaard met oude rassen. Geïnteresseerden in de bollenteelt kunnen in het voorjaar in de Noord-Hollandse plaats Limmen een bezoek brengen aan Hortus Bulborum, waar oude bollenrassen in bloei staan en het hele jaar een expositie te zien is. Ook Museum de Zwarte Tulp in Lisse laat de geschiedenis van de bollenteelt zien. Zo zijn er voor iedere tak van de tuinbouw wel een of meerdere historische tuinen die deels als museum zijn ingericht, maar daarnaast ook laten zien hoe deze teelt vroeger plaatsvond.