Vrij van school. Thomas en zijn twee broers, Erik-Jan (11) en Corbert (9), hebben er geen moeite mee zich te vermaken. In de tuin van de boerderij waar ze wonen, staat een schommel mét een glijbaan - waar je in de praktijk veel meer mee kunt. Thomas maakt graag een tent onder het trappetje van de glijbaan en de oudste jongens hangen nog wel eens aan de bovenste balk. Corbert: „Het klimtouw gebruiken we het vaakst.” Hij laat direct even zien hoe. In ”no time” hangt hij bovenaan. „We doen vaak wie het langst kan blijven hangen.” Dan volgt een kleine discussie. Wie is eigenlijk recordhouder bij de familie Nagel? De jongens houden het op Erik-Jan. „Anderhalve minuut.” Maar hij is dan ook de oudste.Spelen is leuk, alleen gaat het ook wel eens mis. Thomas kan zich nog goed herinneren dat hij vorig jaar met een grote boog op de weg terechtkwam. Een grote buil was het resultaat. Zijn moeder: „Dat was enorm schrikken. De trampoline stond achteraf gezien te dicht bij het hek. Hij sprong er zó overheen.”

Gelukkig viel het bij Thomas mee, maar veel kinderen van zijn leeftijd komen na het spelen op een speeltoestel wél op de afdeling spoedeisende hulp (SEH) van een ziekenhuis terecht. Jaarlijks zijn dat er niet minder dan 11.000. Ruim 1000 van hen moeten in het ziekenhuis worden opgenomen.

Vallen is de belangrijkste oorzaak van letsel door spelen met speeltoestellen. Ruim driekwart van de kinderen die medische hulp nodig hebben, komt wegens een valpartij bij de dokter terecht. De meesten van hen hebben een wond aan het hoofd of een breuk in pols of onderarm.

Trampolines
Vooral met trampolines is het oppassen geblazen. Afgelopen maand kwamen cijfers naar buiten over het aantal ongelukken dat daarmee gebeurt. Tussen 2001 en 2005 blijkt dat met 180 procent gestegen. Zo komen jaarlijks niet minder dan 4200 trampolinespringers op de SEH terecht. Bij veel van deze ongevallen zijn jonge kinderen betrokken. Ze hebben vooral in de eigen tuin plaats.

Volgens Dirk Vinken van branchevereniging Spelen, waarbij veel fabrikanten van speeltoestellen zijn aangesloten, moet je er bij het kopen van een speeltoestel in ieder geval op letten of het aan de Europese normen voldoet. Is dat het geval, dan moeten ergens op het speeltoestel de letters ”EN” staan vermeld. „Dan weet je in ieder geval dat het stevig is en dat je er bijvoorbeeld niet tussen bekneld kunt raken.”

Vinken: „De toestellen die op veldjes en op schoolpleinen worden geplaatst, moeten aan veel eisen voldoen, maar in de eigen tuin kunnen mensen in principe neerzetten wat ze willen.”

Bij trampolines voor in de tuin zullen kopers tevergeefs zoeken naar een Europese normering. Die is er namelijk niet. Nog niet, zegt Stichting Consument en Veiligheid. Deze organisatie heeft het probleem van de vele ongelukken met tuintrampolines bij de commissie voor Europese normen aangekaart en het voor elkaar gekregen dat op korte termijn begonnen zal worden met het stellen van aanvullende eisen.

Om de vele ongelukken terug te dringen heeft Consument en Veiligheid verder per speeltoestel gebruikstips op zijn website gezet. Bij de trampoline krijgt de plaatsing van het speeltoestel veel aandacht. „Plaats de trampoline nooit in de buurt van muren, aangrenzende gebouwen, huizen, hekken en andere speeltoestellen. Er moet bovendien voldoende vrije ruimte zijn boven de trampoline: minimaal 7,3 meter vanaf de grond gemeten. Er mogen geen touwen, overhangende takken of andere mogelijke obstakels boven de trampoline hangen.” En de stichting raadt aan: „Zorg altijd voor een valzone, aan alle zijden van de trampoline, die ten minste 2,5 meter breed is.”

Het grootste gevaar van de trampoline is volgens de stichting dat kinderen er gemakkelijk af kunnen vallen. Ze raadt ouders dan ook aan de trampoline in te graven. „Dat vermindert de valhoogte en de kans op ernstig letsel wordt daarmee kleiner. Een net rond de trampoline verkleint ook de kans dat je kinderen er vanaf vallen.”

Schokdempend
Enkele aanwijzingen met betrekking tot de schommel spreken eigenlijk voor zich. Dat een schommel stevig moet zijn en goed in de grond moet worden verankerd, bijvoorbeeld. Maar de stichting wijst ook op zaken die ouders vaak over het hoofd zien. Zo moeten bij een goede schommel de touwen naar boven toe uit elkaar lopen, zodat de schommel niet makkelijk kan draaien. Om te voorkomen dat kinderen met hun vingers beklemd raken, mogen de openingen in de kettingen niet groter dan 5 millimeter zijn. Handig om te weten voordat de schommel geplaatst wordt: „Let erop dat voor een schommel minimaal 3,5 meter in de lengterichting en 1,75 meter in de breedterichting vrij zijn. De bodem moet daar ook schokdempend zijn: bijvoorbeeld gras, los zand, boomschors of houtsnippers.”

Op het gras onder de schommel van de broers Nagel liggen twee rubbermatten. Volgens de jongens liggen die er vooral zodat het gras niet kapot gaat. Erik-Jan: „Op de matten zitten noppen en die doen eigenlijk meer pijn als je erop terechtkomt dan wanneer je op het gras valt.” Opmerkelijk genoeg is er een meter voor de schommel wél een kapotte plek in het gras zichtbaar. Corbert: „Dat is vanwege de slidings van de keeper. Schommelen is leuk, maar nog leuker is het om de schommel als doel te gebruiken.”

Meer informatie: www.spelen.org en www.veiligheid.nl.

Algemene gebruikstips

• Zorg ervoor dat kinderen geen koordjes in hun kleding hebben waarmee zij kunnen blijven haken.

• Als kinderen moeten worden geholpen om op een toestel te komen, dan is het toestel niet bestemd voor die leeftijdsgroep.

• Houd altijd toezicht op peuters en kleuters.

• Lees de gebruiksaanwijzing zorgvuldig en zet het toestel goed vast in de grond indien noodzakelijk.

• Controleer regelmatig onderdelen die zorgen voor de beweging van het toestel (bouten, lagers) en controleer regelmatig de stabiliteit van het toestel door er flink aan te trekken en tegen te duwen.

• Zet toestellen nooit neer op hard materiaal zoals stenen of beton.

• Zorg ervoor dat er rondom het toestel in een straal van 1,5 meter geen obstakels of harde materialen (zoals terrasranden, muren of bomen) zijn.

• Een goede ondergrond moet goed onderhouden zijn. Zorg ervoor dat er geen diepe kuilen zijn.