De Turkse munt, de lira, is aan ernstige devaluatie onderhevig. Het maandloon van een politieman is 600 miljoen lira. Maar zelfs voor miljoenen lira’s is niet veel te koop. Zo is 1,5 miljoen lira voor een simpel ijsje de gewoonste zaak van de wereld. Wie in Side een terrasje bezoekt en voor de familie koffie met iets erbij bestelt, waant zich bij de betaling miljonair.

Turken hebben het liefst euro’s. Het begint al meteen na aankomst op het vliegveld in Antalya. De zwijgende douanier plakt in ruil voor 10 euro een sticker in het paspoort. Een indrukwekkend stempel completeert het geheel. Volgende. Duitsers mogen gratis het land in.

En zo gaat het de hele vakantie door. Glaasje vers sinaasappelsap: 50 eurocent. Tien ansichtkaarten: 1 euro. Paar strandslippers: 4 euro. Zelfs op de maandagse weekmarkt in Manavgat draaien de vrouwen van het platteland hun hand niet om voor de vreemde euro’s. In de chaos goed opletten of ze voldoende teruggeven. Laurierbladen kopen? Voor een euro weegt de koopman ze af. Glaasje thee op de koop toe.

Om de toeristen van dienst te zijn, spuwen de pinautomaten van enkele grote banken in de stad op verzoek honderden euro’s uit. Net alsof je thuis bent. „Vroeger hadden we hier de Duitse marken”, zegt Ali, die op de hoek bij het strand van Titreyengol dagtrips verkoopt. „Alles kon je toen in marken betalen. Na de komst van de euro zijn we daarop overgestapt. Het is voor onze reuze makkelijk.”

En reuze aantrekkelijk. De euro rekent simpel, ligt lekker in de hand en brengt geld in het laatje. Want de prijzen zijn ernaar. Sommige winkeliers hebben 1 mark gewoon omgezet in 1 euro. Waarom moeilijk doen als het makkelijk kan en je de toerist alleen maar ziet als een wandelende bank?

In verschillende toeristenoorden liggen de prijzen in de zomer twee keer zo hoog als in de winter. Een blauw stickertje over de prijslijst zegt genoeg. Turken zelf hebben een afdoende antwoord op de zomerse prijsstijging. „Jullie hebben nu de euro. Die is twee keer zoveel waard. Dus verdienen jullie ook twee keer zoveel.”

Voor kleine bedragen blijven lira’s het beste betaalmiddel. Goed voorbeeld zijn de beroemde dolmusbussen die tussen de steden en dorpen rijden. Ze stoppen na handopsteken en voor een miljoen lira per persoon kun je mee. Officieel is de wisselkoers 1,6 miljoen lira voor 1 euro. Maar van Side naar Titreyengol rekent de dolmuschauffeur voor een ritje 1 miljoen lira of 1 euro. Kassa!

En zo bepaalt ieder restaurant en iedere winkel zijn eigen koers. Zes flessen water die bij de ene zaak 4,5 miljoen lira kosten, worden elders verkocht voor 2 euro. Het is constant opletten geblazen. En helemaal moeilijk is het als met euro’s wordt betaald en het wisselgeld miljoenen lira’s is.

Het is aan de Duitsers te danken dat de Turken nu ’hun’ euro’s hebben. De stabiele Duitse munteenheid was in het land op de grens van Europa en Azië uitermate populair, net als in andere landen met onzekere economieën als Estland en Kosovo. Naar een schatting van de Bundesbank was maar liefst 30 tot 40 procent van de D-marken buiten Duitsland in omloop.

Matrassengeld noemden de bankiers het, omdat de inwoners van Turkije en Oost-Europa de D-marken meestal contant bewaarden. Het Turkse D-mark-vermogen werd eind vorig jaar, kort voor de invoering van de euro, geschat op rond de 20 miljard mark. De 2,5 miljoen Turken in Duitsland stuurden in de loop der jaren immers grote sommen geld naar huis.

Veel Turken zetten kort voor 1 januari 2002 hun geld op de bank, waarna de omzetting automatisch plaatshad. Van hun eigen geld moeten ze niets hebben. „De Turk heeft alle vertrouwen in het geld verloren”, zegt een toeristengids. „Ze zetten het liever om in goud.”