Veel predikanten die door The New York Times zijn ondervraagd zeggen dat ze geen grote thema’s zullen aanroeren. Anderen hebben nog niet precies voor ogen wat ze willen zeggen. Burgemeester Bloomberg van New York heeft verordonneerd dat er op de algemene herdenkingen geen toespraken worden gehouden, maar uitsluitend historische teksten worden voorgelezen.

Islamitische voorgangers (imams) zien voor zichzelf een andere taak dan troost bieden of dingen verklaren. Zij willen benadrukken dat de islam een vreedzame religie is en dat de terroristen in het geheel niet in die traditie staan. „De betrekkingen tussen moslims en christenen moeten verbeteren”, zegt imam Omar Saleem Abu-Namous van het Islamic Center in New York. „Laat daarover geen misverstand bestaan.”

Hoogleraar praktische theologie dr. Richard Lischer van Duke University geeft de predikanten het advies dat ze niet moeten proberen de betekenis van de terroristische aanslagen te verklaren. „Vermijd sentimentaliteit en ironie. Zeg ook niet te gemakkelijk dat de aanslagen tot veel goede wil hebben geleid.”

Pastoor Donald Sakano van de Sint Innocentiusparochie in New York is bang dat hij woensdag door emoties overmand zal worden. „Als mijn moeder was overleden, had mijn verdriet niet groter kunnen zijn dan door de gebeurtenis op 11 september. Alles wat ik wist en waar ik vertrouwen in had, is van zijn plaats geraakt.”

De predikant van de progressieve Riverside Church, James Forbes, wijst erop dat niet alleen woorden, maar ook rituelen hun waarde hebben. „De mensen willen verder muziek horen, waardoor ze worden opgefleurd. Ze willen woorden uit het verleden horen die in hun leven van grote waarde zijn.”

Sommige New Yorkers, schrijft het dagblad, zijn het misschien wel eens met de woorden van de essayist Ralph Waldo: „Ik houd meer van een stille kerk, voordat de dienst begint dan van welke preek ook”.

Tweederde van de burgers in de VS wil de aanslagen op 11 september helemaal niet op een bijzondere wijze herdenken. Dat blijkt uit een enquête die het Barna-instituut in Ventura (Californië) heeft gehouden onder 1256 volwassenen. Van de ondervraagden weet 13 procent nog niet of ze deelneemt aan een herdenking. Eenvijfde wil de gebeurtenis op een bijzondere wijze herdenken. De meesten (8 procent) willen bidden of een herdenkingsdienst (6 procent) bezoeken. Slechts 1 procent is van plan woensdag naar de televisie-uitzendingen van de herdenking te kijken.

Uit de enquête is verder gebleken dat kerken mensen weinig hulp hebben geboden om de aanslag te verwerken. Ruim 40 procent geeft aan dat sinds vorig jaar september in de kerk niet meer is gesproken over de aanslag en de gevolgen ervan. Bij minder dan een kwart van de ondervraagden waren er speciale gebedsbijeenkomsten in hun eigen gemeente. Bij 16 procent bestond de mogelijkheid in de kerk speciale preken met betrekking tot 11 september te horen. Eentiende deel gaf aan dat er na de terroristische aanslagen speciale kerkdiensten zijn geweest.

Dat in de afgelopen twaalf maanden het geloofsleven van veel Amerikanen niet noemenswaardig is veranderd, verklaart instituutleider George Barna uit deze gegevens. Bijbellezen, gebed of kerkbezoek zijn nagenoeg onveranderd gebleven in vergelijking met de maanden voor 11 september. „Het feit dat de belangrijkste oorlogshandeling tegen ons land op Amerikaanse bodem geen blijvende uitwerking heeft op ons volk, toont de geestelijke traagheid van de Amerikanen aan”, aldus Barna.