Bij de participatietop tussen werkgevers, werknemers, gemeenten en het kabinet, precies een week geleden, kwam het ontslagrecht wel ter sprake, maar de meeste gesprekspartners hielden hun kruit droog. De hete aardappel werd teruggeschoven naar het midden van het bord. Alleen de werkgevers waren stellig: wij werken mee om 200.000 moeilijk plaatsbare werklozen aan een baan te helpen, als tegelijkertijd het ontslagrecht versoepeld wordt.Op het eerste gezicht leek dat een sigaar uit eigen doos - en nog een onsmakelijke ook. Het gebaar dat je nieuw, goedkoop personeel aan wilt trekken stelt niet veel voor, als je tegelijkertijd bedingt dat je oudere werknemers makkelijker op straat kunt zetten.

Toch is die redenering wat te simpel. Het model dat minister Donner van Sociale Zaken dinsdag presenteerde, valt goed te verdedigen. Belangrijk punt is dat er een maximum komt aan de ontslagvergoeding. Terecht heeft het kabinet daarbij rekening gehouden met zowel de leeftijd van de werknemer als met de hoogte van zijn salaris. Een deel van de vijftigplussers en de werknemers met lagere inkomens die met deze regeling te maken krijgen, zal daarbij juist gebaat zijn. Alleen de werknemers die duidelijk boven modaal zitten en al lang in dienst zijn, moeten genoegen nemen met minder dan voorheen. Maar dat was ook de inzet: de royale gouden handdruk moet tot het verleden gaan behoren.

De plannen van Donner vallen nog niet in goede aarde bij de vakbonden en bij ChristenUnie en PvdA. Hun zorg betreft niet het verdwijnen van de exorbitante gouden handdrukken, maar zij zijn bang dat ook de doorsnee oudere loyale werknemer hiervan de dupe wordt. Die vrees is niet terecht als het gaat om de vergoeding, want juist op dat punt heeft het kabinet de plannen bijgesteld.

Belangrijker is de vraag of dit voorstel niet de weg baant voor werkgevers om eens de bezem door hun personeelsbestand te halen. Het kan erg aantrekkelijk zijn om oudere, soms lastige en minder productieve werknemers te ’vervangen’ door jong, flexibel en goedkoop personeel.

Op dit punt mag het werkgevers niet al te gemakkelijk gemaakt worden. Het is lastig om dat via het ontslagrecht te blokkeren. Laat dit daarom een bespreekpunt zijn in het komende sociale overleg tussen werkgevers en werknemers. Als werkgevers duidelijke garanties kunnen bieden dat ze ook oudere werklozen weer gemakkelijker aan het werk zullen helpen, is deze angel eruit. Dat model past prima in de huidige flexibele arbeidsmarkt.

Komen bonden en bazen er toch niet uit, dan moet Donner de knoop maar doorhakken. Hij heeft nu al aangegeven dat het plan ter advisering aan de sociale partners is voorgelegd, en dat hun instemming niet noodzakelijk is. Gezien de lange voorgeschiedenis heeft de minister terecht de regie naar zich toegetrokken.