In eerste instantie wilden en konden we het niet geloven. Ulf (42) had al verschillende oorlogen verslagen en was de rust zelve. Hij bevond zich samen met drie Zweedse collega’s in ons konvooi van Dushanbe naar Taloqan. Het viertal had al met pech te kampen vanaf het moment dat we de grensrivier tussen Tadzjikistan en Afghanistan wilden oversteken. De Russische soldaten weigerden de Zweden in eerste instantie door laten gaan omdat ze niet op de officiële lijst, verstrekt door het Afghaanse ministerie van Buitenlandse Zaken, stonden. Na veel gepraat en het betalen van steekpenningen konden ze uiteindelijk mee op de pont naar Afghanistan.

Tijdens het oversteken van een kolkende rivier in het noorden van Afghanistan kwam de jeep van de Zweden midden in de stroom vast te zitten. Een tractor kon de vier uit hun benarde positie bevrijden, al werd hun bagage nat en konden ze hun kostbare apparatuur ternauwernood droog houden. Martin, de fotograaf van het viertal, viel twee dagen geleden tijdens zijn werk van een tank van de Noordelijke Alliantie en loopt sindsdien mank.

Maar al deze ’kleine’ ongemakken vallen in het niet bij de dood van Ulf. Binnen de kortste keren doen verschillende versies over de moord de ronde. In alle verwarring lijkt enkel het motief duidelijk: roof. Soldaten zouden het appartement van de Zweden zijn binnengevallen en hen van alle spullen hebben beroofd. Na een schermutseling zou Ulf zijn doodgeschoten. Met lood in onze schoenen lopen we naar het lemen huis dat de Zweden hadden gehuurd, vlak bij onze verblijfplaats.

Twee soldaten van de Noordelijke Alliantie bewaken de plaats des onheils. Hadden ze er vannacht maar gestaan, denken we. De eenvoudige kamers waar de Zweden sliepen, vertonen sporen van een overhaast vertrek. Flessen mineraalwater, meegebracht uit Tadzjikistan, staan er nog. Zaklampen, eieren, een doos Zweedse chocolaatjes en een paar slaapzakken liggen verspreid over de vloer. In een van de twee slaapkamers een plas bloed en een bebloede Afghaanse sjaal waar alle journalisten zich mee wapenen tegen het stof. Aan de muur familiefoto’s van de huiseigenaar.

In de muur en in een van de gordijnen vinden we een kogelgat, een raam in de kamer is weggeschoten, op de vloer liggen glasscherven. Verder vinden we geen andere sporen van geweld. De twee soldaten gapen ons aan, ze hebben geen idee van wat er gebeurd is in de afgelopen nacht, behalve dat er een dode is gevallen.

Buiten vinden we de huls van een kogel, de kogel die Ulf heeft gedood. Forensisch onderzoek door de Afghaanse autoriteiten lijkt uitgesloten. Een mensenleven lijkt niets waard in Afghanistan. Terug in ons kamp blijkt dat bijna alle journalisten op het punt staan naar Tadzjikistan te vertrekken. Niemand voelt zich nog veilig in Taloqan, dat de afgelopen week overstroomd is met Taliban, of beter gezegd ex-Taliban, de meesten nog in het bezit van hun wapens.

Buurman Ian, verslaggever van de Engelse Sunday Times, heeft de afgelopen decennia alle mogelijke oorlogen verslagen, maar nog nooit zo’n krankzinnige toestand als deze meegemaakt. Ian: „Ik heb twee kinderen thuis in Londen, die wil ik graag terugzien. Acht journalisten dood in ruim twee weken, ik wil niet graag nummer negen zijn.”

De paniek is enorm, iedereen propt zijn bezittingen in rugzakken. Over een halfuur vertrekt een konvooi naar de grens met Tadzjikistan. Werken is er niet meer bij, generaal Da’oed van de Noordelijke Alliantie heeft een uur eerder verklaard dat geen enkele journalist nog naar de gisteren „bevrijde” stad Kunduz mag reizen.

Buitenlandse journalisten mogen enkel nog verblijven in door het ministerie van Buitenlandse Zaken goedgekeurde woningen, dat wil zeggen: woningen die bewaakt worden door soldaten van de Noordelijke Alliantie. En dat gaat ons uiteraard weer bakken met geld kosten. De compound van onze Zweedse hulporganisatie is niet goedgekeurd, het vriendelijke personeel ziet ons met lede ogen vertrekken. In het centrum van Taloqan is een enorm konvooi in de maak.

Een gigantische exodus is op handen: de BBC, Reuters en de European Broadcasting Union (EBU, verantwoordelijk voor het doorzenden van alle film- en videomateriaal naar de diverse Europese zenders), laden vrachtwagens vol met apparatuur. Zonder de satellietschotel van de EBU kan niemand nog materiaal versturen, waardoor de talloze televisiezenders sowieso gedwongen zijn te vertrekken.

De drie Zweden zitten verslagen in een jeep te wachten, met in hun directe nabijheid de pick-up met de kist met het lichaam van Ulf. Langzaam maar zeker wordt de roofmoord gereconstrueerd: een groep jonge, gewapende soldaten viel midden in de nacht de kamers van de Zweden binnen, na eerder over de muur van de binnenplaats te zijn geklommen.

In de eerste kamer stalen ze al het contante geld en de appartauur van twee Zweden, zonder hen fysiek te bedreigen. Ze bonkten vervolgens op de deur van de kamer van Ulf, die niet meteen opendeed. Zijn kamergenoot is nog steeds volledig in de war, had amper in de gaten wat er gebeurde. Er viel een schot, Ulf viel op de grond en stierf na twintig minuten. De drie Zweden vergezellen Ulf op zijn laatste rit door de woestijn. Over de eenvoudige kist is een groene doek gespannen.

Iedereen zwijgt, de grapjes waarmee we ons de afgelopen tien dagen staande hielden, zijn verstomd. Iedereen wil weg, niet zozeer naar huis als wel weg uit Afghanistan. We horen over slachtpartijen in de gevangenis van Mazar-e-Sharif, maar het interesseert niemand meer. Met een zucht van opluchting verlaten we, in een konvooi van twintig trucks en omringd door een enorme stofwolk, Taloqan.

Omstanders staren ons verbaasd na, in het besef dat de tijdelijke opleving van de plaatselijke economie definitief verleden tijd is door de moord op de westerse cameraman.