Blik op een omstreden bom
DEN HAAG - Nederland doet de clusterbom tijdelijk in de ban. De luchtmacht mag het dodelijke wapen tot nader order niet gebruiken. Blik op een omstreden bom.
Clustermunitie staat in de belangstelling. Van verschillende kanten wordt aangedrongen op een wereldwijd verbod.Een clusterbom bestaat uit een projectiel dat is volgestopt met grotere of kleinere bommetjes. Het aantal kan variëren van 3 tot 2000. De granaat, raket of bom wordt vanuit de lucht afgeworpen of vanaf de grond afgeschoten en spuugt 500 tot 1000 meter boven de grond zijn grote hoeveelheid kleinere explosieven uit.
Clusterbommen werden voor het eerst door de Duitsers in de Tweede Wereldoorlog ingezet. Sindsdien is een grote variëteit aan clustermunitie ontworpen. Sommige afgeworpen bommetjes zijn voorzien van een tijdmechanisme, andere ontploffen direct bij de aanraking met de grond. Met een minder gevaarlijke variant kunnen duizenden pamfletten worden uitgestrooid over vijandelijk gebied.
De Amerikanen en Britten hebben in de Golfoorlog veel gebruikgemaakt van clusterbommen. In de strijd in Kosovo in 1999 zouden naar schatting 1100 clusterbommen zijn afgeworpen. Israël en Hezbollah hebben in hun recente gewapende treffen elkaar ook beschoten met dit soort projectielen.
Het munitie-in-munitiewapen is ontworpen om veel schade aan te richten. De grotere clusterbommen kunnen een gebied van tientallen hectares bestrijken. Het wapen doorboort pantservoertuigen, schakelt tanks uit, veroorzaakt brand en verwondt of doodt in een klap tientallen soldaten.
Een clusterbom -bijgenaamd popcornprojectiel- is handig voor militairen. Met relatief weinig inzet kan maximale schade worden aangericht. Bovendien is dit type wapen relatief goedkoop. Een clusterbom kost zo’n 40.000 euro, terwijl hightechraketten en -bommen al snel 2 tot 4 ton kosten.
Het gebruik van de clusterbom is als het ware in het groot schieten met hagel. De controversiële clusterbom roept door zijn onnauwkeurigheid telkens discussie op. Veel blindgangers blijven op de grond achter. Human Rights Watch schat dat in 1991 in Irak en Koeweit zo’n 1,5 miljoen niet-ontplofte clustermunitie moet zijn achtergebleven.
Het aantal niet-ontplofte bommetjes kan in sommige gevallen oplopen tot 30 procent, vooral wanneer deze terechtkomt in zand, modder of water. Op het moment dat kinderen of volwassenen er -soms vele jaren later- mee in aanraking komen, exploderen ze alsnog.
Clusterbommen hebben de afgelopen drie decennia minstens 11.000 mensen gedood of verminkt. Bijna alle slachtoffers (98 procent) waren burgers, in een kwart van de gevallen betreft het kinderen, meldde de humanitaire organisatie Handicap International vorig jaar op basis van onderzoek in 24 conflictgebieden.
Clusterbommen eisen nog dagelijks slachtoffers.