Bijna alle fracties in de Tweede Kamer gaan in hun reactie op het rapport van de commisie-Van den Berg in op het mandaat dat de Nederlandse militairen in Irak hadden. Ze waren daar niet als bezetters, maar als een soort onderaannemers van de Britten. De Nederlanders mochten daarom formeel geen gevangenen verhoren, maar alleen met hen spreken.In de praktijk leverde dat ernstige belemmeringen op. Omdat de Nederlanders graag informatie wilden verkrijgen van de gedetineerden, kregen de gesprekken toch het karakter van verhoren. Die werden niet zonder enige vorm van dwang of dreiging afgenomen, constateert de commissie-Van den Berg.

Links en rechts in de Tweede Kamer wil leren van de gemaakte fouten. „Het mag in de toekomst niet meer voorkomen dat militairen worden uitgezonden met een mandaat dat niet correspondeert met de werkelijke, gevaarvolle situatie”, aldus SGP-Kamerlid Van der Staaij. „Dat brengt militairen ten onrechte in een onmogelijke positie.”

De Kamer pleit daarom voor een „stevig mandaat” (CDA’er Knops) voor militairen bij nieuwe missies. Daar horen ook duidelijke regels bij voor het horen van gevangenen, zei ChristenUnie-Kamerlid Voordewind maandag.

De militaire vakbonden zijn ook blij dat Nederlandse militairen geen gevangenen hebben gemarteld. De VBM/NOV en de ACOM zeiden maandag dat de regels in Afghanistan een stuk duidelijker zijn dan die in Irak. Voorzitter W. van den Burg van de AFMP krijgt juist tegenovergestelde signalen en wil dat het mandaat door de politiek wordt geëvalueerd.

VVD en PVV haalden maandag fel uit naar de Volkskrant, die de Nederlandse militairen in november vorig jaar in een reeks artikelen betichtte van marteling. Het rapport van de commissie-Van den Berg herstelt het beschadigde imago van de krijgsmacht, menen beide fracties.

Volkskranthoofdredacteur P. Broertjes zei maandag dat hij het gebruik van het woord martelen in zijn krant betreurt. „Er is nu vastgesteld dat van martelen geen sprake is geweest. Dat erken ik als een feit.” Dat zijn krant heeft bericht over de misstanden in Irak, betreurt hij niet. „Daarmee is de methode van verhoren van onze militairen in Irak op de kaart gezet. Dat is de taak van de krant.”

Enkele geleerden in het internationaal recht betoogden dinsdagmorgen in de Volkskrant dat justitie de gemaakte fouten bij de verhoren in Irak nader moet onderzoeken, zodat de rechter definitief kan vaststellen of er echt geen sprake was van marteling.