Het pardon gaat gelden voor asielzoekers die onder de oude Vreemdelingenwet (voor april 2001) een verblijfsvergunning hebben aangevraagd en sindsdien niet meer uit het land zijn vertrokken. Albayrak verwacht dat velen voor het einde van het jaar weten of ze mogen blijven.Gezinsleden van iemand die onder het pardon valt, kunnen ook een verblijfsvergunning krijgen. Voorwaarde is wel dat ze uiteroekers, een harde voorwaarde om de pardonregeling te doen slagen. De Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) tekent daar wel bij aan dat haar achterban een zorgplicht heeft voor mensen.

Volgens Albayrak zitten er nu ook ex-asielzoekers in de noodopvang die evident niet onder de pardonregeling vallen en daarom het land uit moeten. Ze zal de uitzetting van deze illegalen „snel ter hand nemen". Hoe groot deze groep is, kon ze nog niet zeggen.

Het terugkeerproces van uitgeprocedeerde asielzoekers lag de afgelopen tijd vrijwel stil. Dat had te maken met de tijdelijke uitzetstop die half november vorig jaar inging in afwachting van een pardonregeling.

Die maatregel had ook effect op de uitzetting van asielzoekers die onder de nieuwe Vreemdelingenwet (na april 2001) zijn binnengekomen. Ook is er volgens Albayrak veel tegenwerking van gemeenten geweest bij het uitzetbeleid. VNG-voorzitter Deetman betwistte dat vrijdag.

Criminelen, onder wie veelplegers, en oorlogsmisdadigers krijgen geen verblijfsvergunning en worden uitgezet. Datzelfde geldt voor mensen die meer dan eens hebben gelogen over hun identiteit. Wie dat een keer heeft gedaan, kan alsnog de juiste identiteitsgegevens verstrekken door documenten te overleggen. Als de vreemdeling die papieren niet meer heeft, kan hij schriftelijk een verklaring afleggen. Als later toch blijkt dat de opgegeven identiteit of nationaliteit niet klopt, kan de verblijfsvergunning worden ingetrokken.

De gemeenten hebben jarenlang gestreden voor een pardonregeling voor ex-asielzoekers. Zij kregen daarbij veel bijval van maatschappijke organisaties, waaronder VluchtelingenWerk Nederland. „Dit is er niet zomaar gekomen", aldus Albayrak. „We hebben de steun zienderogen zien groeien".

Lange tijd stuitten de pleitbezorgers op tegenstand in politiek Den Haag, maar sinds de Tweede Kamerverkiezingen van november is er een meerderheid voor een pardon. Ondanks hevig verzet van toenmalig minister Verdonk (Vreemdelingenzaken) werd daarop besloten tot een uitzetstop voor uitgeprocedeerde asielzoekers, in afwachting van de definitieve pardonregeling. Het nieuwe kabinet zegde toe daaraan te zullen werken.

VVD’er Verdonk waarschuwde destijds dat het aantal asielzoekers dat mogelijk aanspraak kan maken op het pardon, kan oplopen tot 225.000. De liberalen vinden de pardonregeling een schijnoplossing.

Voor de asielzoekers die onder de pardonregeling vallen, trekt het kabinet 55 miljoen euro uit. Dat geld is bedoeld voor huisvesting, bijzondere bijstand en integratie. „Dit is de start", blikte Albayrak daar in de nacht van vrijdag op zaterdag op vooruit. „Met een verblijfsvergunning alleen ben je er niet".

De bedoeling is dat betrokkenen voor het einde van 2009 een eigen woning hebben. De gemeenten vinden dat de lat daarmee hoog wordt gelegd. Ze werken hieraan mee, maar dringen ook aan op steun van de rijksoverheid.