De positie van de Amerikaan was onhoudbaar geworden nadat het bestuur van de bank had aangegeven niet meer verder met hem te willen.Het vroegtijdig vertrek van Wolfowitz is uniek in de geschiedenis van de Wereldbank, die ruim zestig jaar geleden samen met het Internationaal Monetair Fonds (IMF) werd opgericht. De bemoeienissen met het salaris van zijn vriendin waren de afgelopen zeven weken het gesprek van de dag binnen de bank, die jaarlijks miljarden uitleent voor bestrijding van de wereldwijde armoede.

Wolfowitz laat de bank in een diepe crisis achter. Net als het IMF is de Wereldbank bezig zich te bezinnen op zijn taken. De bank moet wel, te midden van de globalisering met steeds meer grote economische spelers. In het achterblijvende Afrika heeft de bank er bovendien een geduchte concurrent bijgekregen in de vorm van China, dat in zijn jacht naar grondstoffen minder stringente voorwaarden stelt bij het verstrekken van leningen.

De crisis van de bank is echter vooral een interne aangelegenheid. Wolfowitz was al omstreden bij zijn aantreden. Hij stond als ex-onderminister van Defensie vooral bekend als het brein achter de Irakoorlog. Onder het personeel van de bank maakte hij zich niet geliefd door zich snel met een reeks vertrouwelingen te omringen. Zo schoten de benoemingen van Robin Cleveland en Kevin Kellems tot adviseurs veel medewerkers van de bank in het verkeerde keelgat.

Op de voorjaarsvergadering van de bank en het IMF in april bleek dat Wolfowitz het kort na zijn aantreden echter veel bonter had gemaakt door zich persoonlijk te bemoeien met een forse salarisverhoging van zijn vriendin. Het bestuur van de bank wist hier niets van. In een unieke verklaring van het hoogste beleidsbepalende orgaan van de bank kreeg Wolfowitz er op diezelfde voorjaarsvergadering van langs. In de verklaring stond dat de reputatie en geloofwaardigheid van de bank overeind moesten blijven.

Wolfowitz ging tijdens de bijeenkomst door het stof, maar toonde zich tegelijk strijdvaardig door aan te blijven. Hij werd daarbij gesteund door de Amerikaanse regering, die traditioneel de president van de bank mag aanwijzen en de grootste donor is van de instelling. In diverse Europese landen brokkelde de steun voor Wolfowitz de afgelopen weken echter af. Een stevige knauw kreeg Wolfowitz twee weken geleden, toen uitgerekend een van zijn vertrouwelingen die hij twee jaar geleden zelf uit het Witte Huis had gehaald, zijn baan opzegde.

Deze week kwam een speciale commissie onder leiding van de Nederlandse bewindvoerder bij de bank, Herman Wijffels, die de kwestie rond Wolfowitz’ vriendin onderzocht, met zijn conclusies, die vervolgens werden voorgelegd aan het 24-koppige bestuur van de bank. De commissie zei in duidelijke taal dat Wolfowitz zich schuldig had gemaakt aan belangenverstrengeling en dat de bank in een crisis is beland.

De Wereldbank kan nu zijn wonden likken en proberen corruptiebestrijding, waar Wolfowitz zich bij de bank sterk voor maakte, weer tot een geloofwaardig speerpunt van het beleid te maken. Aan Wolfowitz’ opvolger de taak om de bank weer een deel van zijn glans terug te geven.