„In onze buurlanden komt geen samenvatting in het examen voor”, weet Nieuwenhuijse. „In het maatschappelijk leven gebruik je die niet zo vaak. Ik zou liever zien dat het maken van een betoog er weer bijkwam; het op papier zetten van gedachten heb je in de praktijk vaker nodig.”Het vwo-examen van woensdag sloot goed aan bij het niveau van de leerlingen, vindt de docent van het Driestar College. „De eerste tekst was goed te maken. Hij ging over de vraag hoe het kabinet kan bereiken dat de mensen als autonome individuen bewust hun eigen leven kunnen sturen. Wel raar dat het over de situatie in 2004 gaat, in plaats van over de actualiteit.”

De vragen bij de tekst waren niet zo moeilijk, maar de leerlingen moesten wel verschillende tekststructuren goed kunnen onderscheiden. „Ze moesten inzien dat de tekst uit drie structuren bestond: uiteenzetting, betoog en beschouwing. Deze gedeelten moesten ze begrenzen -dat werd eerdere jaren niet in het examen gevraagd- en als uitgangspunt nemen voor vragen over het onderwerp en de hoofdgedachte.”

In het havo-examen kwam het begrip ”paradox” voor, zonder dat het werd uitgelegd. In het vwo-examen stond de uitleg er wel bij. „Dat vind ik op dit niveau niet nodig, zeker niet wanneer de leerlingen een woordenboek mogen gebruiken.”

De tweede tekst was de samenvatting. Nieuwenhuijse vond de structuur van de tekst niet erg duidelijk. „Je zou verwachten dat de stelling aan het begin van de tekst en elk argument aan het begin van een nieuwe alinea staat, maar dat is hier niet het geval.”

Tekststructuur wordt steeds belangrijker. „Vragen over tekstdoel en functiewoorden kwamen dit jaar minder aan de orde. Het is opvallend dat het begrip drogreden vlak na de invoering van de tweede fase erg belangrijk was en nu weer meer op de achtergrond dreigt te raken. Er is in dit examen niet naar gevraagd.”

De richtlijnen die onder de tekst staan en de leerlingen sturen bij het maken van de samenvatting, worden steeds simpeler, waardoor de opdracht moeilijker wordt, zegt Nieuwenhuijse. „Dat vind ik een vooruitgang. Het lijkt erop dat we langzaam weer teruggaan naar het niveau van vóór de tweede fase. Toen werden er helemaal geen richtlijnen gegeven.”