Naar het voorbeeld van de vorig jaar gepresenteerde ”Canon van Nederland” publiceerde VolZin (opinieblad voor geloof en samenleving) in het aprilnummer een religieuze canon met 25 vensters. De canon is samengesteld aan de hand van 45 inzendingen die afkomstig waren van leden van de Vereniging voor Nederlandse kerkgeschiedenis (VNK). Zaterdag organiseerde de VNK in samenwerking met VolZin een debat in de Jacobikerk in Utrecht.De algemene gedachte was dat er in de Canon van Nederland te weinig oog is voor religie. Toch kan ook de relicanon niet op bijval van iedereen rekenen. De Amsterdamse hoogleraar dr. G. Harinck vindt het een protestantse canon met een knikje naar het rooms-katholicisme: „De canon is traditioneel en niet verrassend. Ik kan er weinig mee.”

Kritiek kwam er ook van de historicus prof. dr. A. Th. van Deursen. Hij vroeg zich af wat de Nederlanders aan moeten met een venster over de Nadere Reformator Smytegelt. Ook kon hij het venster over het kerkelijk verzet in de oorlog niet zo goed plaatsen.

De hoogleraar suggereerde om openstaande vensters te vullen met kloosters en met „vertegenwoordigers van de seculiere zending” in de moderne tijd. Hierbij denkt hij aan bijvoorbeeld Women on Waves, het COC en het Clara Wichmanninstituut.

Een aantal sprekers vond de relicanon zelfs overbodig, zo bleek uit het debat. De Kamper hoogleraar dr. Auke Jelsma is tevreden met de vier vensters (Willibrord, Erasmus, Beeldenstorm en Statenbijbel) over religie die in de algemene canon van Nederland voorkomen. Wel pleitte hij voor een bijstelling van de algemene canon. Hetzelfde vonden prof. dr. A. Berlis uit Utrecht, prof. dr. G. Harinck uit Amsterdam, prof. dr. M. Monteiro uit Nijmegen en drs. A. A. van der Schans (Driestar Educatief Gouda).

Een overgrote meerderheid van de aanwezigen kon zich vinden in de mening dat er in de algemene canon, die onder leiding van de Utrechtse literatuurhistoricus Van Oostrom is samengesteld, te weinig oog is voor religie. Prof. Monteiro: „De Canon van Nederland is ahistorisch wat betreft religie. Het is nodig om energie te steken in de revisie, zodat godsdienst op een fatsoenlijke manier naar voren komt. Als dat niet gebeurt, moet de commissie Van Oostrom aan de schandpaal genageld worden om zijn liberale en ahistorische standpunten.”

Van der Schans vindt het niet kunnen dat religie na 1637 verdwijnt uit de vensters. Hij pleitte voor het opnemen van vensters over de schoolstrijd, die model staat voort de verzuiling, en over het Tweede Vaticaans Concilie, dat model staat voor de ontkerkelijking. Verder vindt hij het belangrijk dat de canon daadwerkelijk in het onderwijs terechtkomt. Scholen kunnen volgens hem een eigen inkleuring van de vensters geven.

H. Slings, secretaris van de canoncommissie van Van Oostrom, vindt dat de Canon van Nederland genoeg ingangen heeft om godsdienst aan de orde te stellen. De verzuiling zit er dan wel niet in als venster, maar via het item Kinderarbeid kan de schoolstrijd goed aan de orde komen. Bij het venster Veelkleurig Nederland kan het gaan over de verzuiling en ontkerkelijking.

Ook anderen kwamen met aanvullingen en verbeteringen voor de canon. Prof. Berlis voelt voor het opnemen van een venster over de Wereldraad van Kerken. Ze vindt overigens dat er te veel aandacht is voor de geschiedenis van de twintigste eeuw en ze vroeg om een item uit de Middeleeuwen, bijvoorbeeld zuster Bertken uit Utrecht, die zich tientallen jaren vrijwillig in de kerk had opgesloten. In plaats van de verbranding van Jan de Bakker zou de verbranding van Hendrik Voes en Jan van Essen in de relicanon moeten, omdat zij de eersten waren.

Willem van der Meiden, medewerker van VolZin, ziet wel iets in het opnemen van de kinderboekenschrijver W. G. van de Hulst en de rooms-katholieke Anna Terruwe. Slings stelde voor om als laatste venster op te nemen de totstandkoming van de Protestantse Kerk in Nederland.

De relicanon van VolZin, die bestaat uit 25 vensters, bevat onder andere: Willibrord, Wessel Gansfort, Hagenpreek te Dishoek in 1566, Synode van Dordrecht, de eerste moskee in Nederland en Kuitert.

Naschrift
In het verslag van het debat over de zogenoemde relicanon werd verwezen naar een uitspraak van prof. dr. A. Th. van Deursen over Smytegelt. Door de summiere weergave van dat gedeelte van zijn lezing kan de suggestie ontstaan dat Van Deursen zich negatief zou hebben uitgelaten over Smytegelt. Dit was echter niet het geval.