Marokko is van een transitland veranderd in een vestigingsland voor illegale migranten uit andere delen van Afrika. In 2005 gingen beelden de wereld over van Afrikanen die met honderden tegelijk de Spaanse enclaves Ceuta en Melilla in Marokko bestormden en met geweld werden teruggestuurd. Sindsdien is de beveiliging van de enclaves versterkt.Ook de kust wordt intensiever bewaakt. „De noordgrens is zo goed als ondoordringbaar geworden", aldus Vincent Sibout, directeur van hulporganisatie Caritas Marokko. Migranten gaan daarom vaker via het zuiden naar de Canarische eilanden. In 2006 kwamen volgens de Spaanse autoriteiten 31.000 bootvluchtelingen aan, net zo veel als in de vier jaren ervoor in totaal.

Hoeveel mensen de overkant niet halen, is onbekend. Duidelijk is dat de overlevingskans klein is. In februari intensiveerde de Europese Unie echter de patrouilles, zodat ook via deze route steeds minder mensen Europa bereiken. Veel migranten blijven in Marokko achter. Twee jaar of langer is geen uitzondering. Sinds de vernietiging van illegale boskampen in het noorden concentreert de migrantenbevolking zich in de steden.

In Rabat wonen naar schatting 6000 illegale migranten en in Casablanca 2000 tot 3000. Onder hen zijn steeds meer vrouwen. Een extra kwetsbare groep, zegt pastor David Brown van de evangelische kerk in Rabat. „We weten dat sommigen slachtoffer zijn van vrouwenhandel. Soms lukt het vrouwen zich te bevrijden, maar we denken dat velen toch in de prostitutie blijven".

Migranten krijgen ook te maken met gewelddadige berovingen op straat. „Omdat ze illegaal zijn, zijn ze onbeschermd", zegt Brown. De Marokkaanse overheid maakt geen onderscheid tussen illegale migranten en de enkele honderden vluchtelingen die zijn erkend door VN–vluchtelingenorganisatie Unhcr. Net als illegale migranten mogen vluchtelingen niet werken.

Ook doet de politie regelmatig invallen. Daarbij worden illegalen teruggestuurd naar de grens met Algerije, waar volgens hulporganisaties bendes van met name Nigerianen vrouwen verkrachten en migranten overvallen. Onder 250 mensen die eind 2006 werden uitgezet, zaten volgens missiehoofd Johannes van der Klaauw 73 erkende vluchtelingen. Pas na moeizame onderhandelingen tussen de Unhcr–missie in Rabat en de Marokkaanse autoriteiten lukte het hen terug te keren naar de hoofdstad. Toch is Van der Klaauw optimistisch. „In de praktijk worden vluchtelingen steeds meer met rust gelaten. We hopen nog steeds op officiële erkenning".

Door het jarenlange leven in permanente onzekerheid hebben steeds meer migranten psychische problemen. „Sommigen worden letterlijk gek van de situatie" aldus Sibout (Caritas). Teruggaan is voor de meesten geen optie.

„Ik wil ergens heen waar ik kan werken voor mijn geld", zei een Nigeriaan die al vijf jaar in Marokko verblijft. „Zodra het warmer wordt, probeer ik weer op een bootje te komen".