Barroso besloot daartoe nadat er woensdag volgens zijn woordvoerster „misverstanden" waren ontstaan over het doel van de al snel als een ’mini-top’ gedoopte bijeenkomst half mei in het zuiden van Portugal. De vrees bestond dat Barroso met zijn initiatief de huidige voorzitter van de Europese Unie, de Duitse bondskanselier Merkel, voor de voeten zou lopen. Na overleg met Europese leiders, besloot Barroso het karakter van de top rigoureus aan te passen.De informele bijeenkomst gaat nog wel door, maar nu alleen met Merkel, en haar opvolgers als voorzitter van de Europese Raad, de Portugese premier en de premier van Slovenië. Ook voorzitter Pöttering van het Europees Parlement is nog welkom.

Behalve Balkenende is ook de Italiaanse premier Romano Prodi de dupe van het mislukte initiatief van Barroso. Ook hij was al uitgenodigd en had zijn komst naar het Zuid-Portugese Sintra op 12 en 13 mei al bevestigd. Volgens bronnen wilde Barroso ook de volgende Franse president en de Britse premier Blair uitnodigen.

Behalve Nederland en Frankrijk hebben ook Groot-Brittannië, Polen en Tsjechië grote bezwaren tegen de grondwet. Nederlanders en Britten willen een veel kleiner verdrag, dat gebaseerd is op het Verdrag van Nice uit 2000.

Barroso’s voornemen was opvallend omdat hij daarmee het initiatief van Angela Merkel leek over te nemen. Merkel leidt 21 en 22 juni een top van de leiders van alle 27 EU-landen waarbij een tijdpad wordt afgesproken over hoe en wanneer de constitutionele impasse moet worden opgelost. De EU-leiders hopen dat er voor de verkiezingen voor een nieuw Europees Parlement in juni 2009 een nieuwe EU-verdrag ligt, dat dan zeer waarschijnlijk niet meer grondwet zal heten.