Het is „een zaak van leven of dood”, stelden de advocaten van de groep klagers op de eerste dag van het proces tegen de staat. De regering moet haar weerwoord nog houden.

De aids-beweging en honderden kinderartsen in Zuid-Afrika willen dat het medicijn nevirapine in het hele land verkrijgbaar wordt bij de gezondheidsinstellingen. De Duitse maker van het middel, farmaciebedrijf Böhringer, heeft inmiddels laten weten nevirapine gratis beschikbaar te stellen voor gebruik in Zuid-Afrika, maar de Zuid-Afrikaanse regering, die stelt dat de veiligheid van het medicijn nog niet is aangetoond, wil het gebruik van nevirapine alleen in een beperkt deel van het land als proef toestaan.

Een van de advocaten van de klagers, Gilbert Marcus, noemde de houding van de regering willekeurig, onredelijk en onverstandig. Door het medicijn maar in beperkte mate beschikbaar te stellen, zullen er mogelijk duizenden kinderen onnodig overlijden, zei Marcus. Bovendien is het middel wel degelijk veilig bevonden en geregistreerd door de Zuid-Afrikaanse gezondheidsdienst, zei Marcus.

De jurist haalde een regeringsrapport aan waarin wordt geconstateerd dat bijna 23 procent van de zwangere vrouwen in Zuid-Afrika seropositief is, terwijl nog geen 10 procent over nevirapine kan beschikken. Elke dag worden bijna 200 Zuid-Afrikaanse kinderen met HIV geboren. Onderzoek heeft uitgewezen dat dat aantal met de helft wordt gereduceerd als de moeder tijdens de zwangerschap nevirapine slikt. In een aantal landen wordt het medicijn al op grotere schaal gebruikt, mede op aanraden van de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO).

Ayanda Ntsaluba, de hoogste ambtenaar op het ministerie van Gezondheidszorg, lichtte tegenover journalisten het regeringsstandpunt toe. Het is onverstandig het middel op grote schaal te distribueren zonder de gebruikers goed voor te lichten, zei hij. „We proberen vast te stellen hoeveel ondersteuning vrouwen nodig hebben zodat de voordelen van het slikken van nevirapine blijvend zijn.” Bovendien raken veel kinderen na hun geboorte alsnog met HIV besmet door borstvoeding, zei Ntsaluba.

Tweehonderd voorstanders van het op grote schaal vrijgeven van het middel hielden maandag een protestbijeenkomst voor het ministerie van Gezondheidszorg. Op de trappen voor het gebouw legden ze witte kruisen neer, met daarop de namen van kinderen die aan aids zijn overleden. De betogers richtten hun verzet onder meer tegen president Thabo Mbeki, die het rechtstreekse verband tussen HIV en aids openlijk heeft betwijfeld.