Leidse Rijn had zijn Duurzaam Huis, maar dat sloot in 2004 de deuren. In het Overijsselse Olst staat sinds kort het Zonnehus - een ander staaltje duurzaam bouwen en wonen. De modelwoning opent op 16 mei haar deuren om particulieren en bedrijven te laten zien wat er allemaal mogelijk is om een huis milieuvriendelijk te maken.Want aan kennis over verantwoord bouwen en wonen schort het bij de meeste mensen, meent Barbara Luijters, woordvoerder van de gemeente Olst-Wijhe. Ook bij aannemers. „De bouwwereld kan moeilijk veranderingen doorvoeren. Elke verandering vormt een risico. We willen met dit huis aannemers meer informatie bieden, zodat ze duurzaam wonen ook zien als kans. En bewoners laten we kritisch kijken naar nieuwe mogelijkheden.”

Leem
De Steenuil in het Overijsselse dorp Olst is een niet bijster opzienbarende straat. Nieuwbouw. Donkergrijze pannendaken. Nummer 16 is het Zonnehus. Het ruikt er naar verf en nieuwheid. De muren zijn zojuist voorzien van een laag leemstuc in aardetinten. De stuc is grofkorrelig, met stukjes stro erdoor. „Leem kan in tegenstelling tot bijvoorbeeld behang of spachtelputz vocht opnemen en weer afstaan. Dat komt het binnenklimaat ten goede.” En het schimmelt niet. Handig in de natte ruimten. Een derde voordeel van leem: als het huis wordt gesloopt, is het gewoon aarde en behoeft het geen speciale behandeling.

Onder het leem zit verwarming, onder de keramische vloertegels eveneens. De stralingswarmte komt van een groot oppervlak, dus hoeft het water van de ketel niet op de standaard 90 graden te worden ingesteld, maar is 60 graden voldoende. En dat betekent algauw een forse besparing. Er staan ook nog een paar radiatoren, die zijn uitgerust met een vraaggestuurd ventilatiesysteem, dat de hoeveelheid CO2 in een ruimte meet en daar automatisch de toevoer van frisse lucht op afstemt. Besparender dan mechanische ventilatie, die statisch is en waarvan vaak niet duidelijk is hoe die precies moet worden afgesteld.

Het zit hem niet in grootse zaken in het Olster Zonnehus. Luijters opent een raam -van duurzaam FSC-hout- en wijst op de dubbele kierdichting. „Een kleine toepassing, maar toch weer een besparing op de energierekening.” Luijters vind het belangrijk bezoekers straks te laten zien dat duurzaam wonen niet altijd om ingrijpende verbouwingen vraagt. „Kleine beetjes vormen samen iets groots.” Nog zo’n kleine maatregel: het gebruik van kalkzandsteen en cellenbeton voor de binnenwanden. Dat isoleert beter dan gewoon beton. En wat te denken van een netvrijschakelaar in de meterkast? Met één druk op de knop kan de stroom in een deel van het netwerk uitgeschakeld worden, waardoor het gevaar van weglekken via allerlei stand-by-apparaten en vergeten opladers beperkt blijft.

Centrale stofzuiger
Voor mensen met astma of stofallergie biedt het huis leuke toepassingen. Het is uitgerust met een centraal stofzuigsysteem. Een kwestie van de slang in de muur prikken en zuigen maar. Op zolder staat het apparaat: een grote ton. „Stofzuigen op deze manier heeft als voordeel dat er geen fijnstof uit de stofzuiger in de kamer blijft rondzweven”, verklaart Luijters.

Warm water voor douche en bad wordt voor een deel verwarmd via zonnecellen op het dak en via een speciale warmteregelaar: een koperen buis rondom een andere koperen buis. Warm, gebruikt douchewater stroomt weg via de binnenste buis en verwarmt zo het verse water dat eromheen door de buitenste buis loopt.

Opmerkelijk genoeg gebruikt het Zonnehus geen regenwater, het zogenaamde grijze water, voor het doorspoelen van het toilet. De gezondheidsrisico’s zijn te hoog, meent Luijters. „In het verleden is het op dat punt wel eens flink misgegaan. Er hoeft maar één leiding verkeerd te worden aangesloten en je hebt een fors probleem. Regenwater is natuurlijk niet om te drinken.”

Het Olster Zonnehus wordt onder andere gesubsidieerd door de provincie Overijssel en ook de GGD heeft een flinke vinger in de pap. Een teken dat het belang van duurzaam wonen en leven wordt onderkend. De GGD is van plan in het huis diverse metingen te verrichten om een zo gezond mogelijk binnenklimaat te creëren.

Huisboek
Het Zonnehus zit met een energieprestatiecoëfficiënt (EPC) van 0,6 ruim onder de in het Bouwbesluit ingestelde 0,8. Hoe lager het EPC van een woning, hoe beter de energie-efficiëntie. Bij een EPC van 0 is een gebouw energieneutraal en verbruikt het niets.

Het huis heeft een vijftal thema’s als speerpunt: energie, gezondheid, groen, water en materiaalgebruik. Voor elk thema is straks voor bezoekers een tentoonstellingsruimte ingericht. De ’groene’ kamer heeft uitzicht op het vegetatiedak -waar nu nog slechts wat groene sprietjes te zien zijn- en de „mens- en kindvriendelijke tuin.” Een rotsige hoop van bouwafval biedt straks plaats aan planten en kleine diertjes. Onder speciale dakpannen bouwen dit voorjaar als het goed is mussen hun nest, gierzwaluwen kunnen terecht in hun eigen nestkasten.

Niet alle toegepaste maatregelen zijn even nieuw, beaamt Luijters. Het gaat er vooral om bezoekers een concentratie aan duurzame maatregelen te laten zien. Een noviteit is wel het huisboek. „Een nieuwe wasmachine is altijd voorzien van een handleiding, maar als ik een huis koop, krijg ik die er niet bij. Terwijl ik best behoefte heb aan informatie over bijvoorbeeld het ventilatiesysteem.”

Het is de bedoeling het Zonnehus twee jaar open te stellen voor publiek en onderzoek te doen naar nieuwe initiatieven die eruit voortvloeien. „Hoeveel huizen zijn er na twee jaar gebouwd die daadwerkelijk duurzamer zijn? Daar zijn we wel benieuwd naar.”