De Utrechtse historicus dr. Beatrice de Graaf en haar collega Isabelle Duyvesteyn presenteerden vrijdagmiddag het boek ”Terroristen en hun bestrijders, vroeger en nu” (uitgeverij Boom, Amsterdam). „Terrorisme is van alle tijden”, stelt De Graaf. „Ik zeg dat niet om terrorisme te bagatelliseren, maar om het in het juiste historische perspectief te plaatsen.”De voorbeelden liggen volgens haar voor het oprapen: de aanslag op koning-stadhouder Willem III in de 17e eeuw, anarchisme in Rusland in de 19e eeuw en links-terroristische aanslagen van de Rote Armee Fraktion (RAF) in de 20e eeuw.

Onderzoek naar al die aanslagen brengt De Graaf tot de overtuiging dat de reactie van de samenleving het effect van terrorisme bepaalt. „Natuurlijk is de overheid verplicht de daders op te sporen en te straffen. Daarnaast moeten we echter oppassen dat we door onze reactie terroristen niet juist in de kaart spelen. Ik denk aan de aanslagen op de Twin Towers in 2001. De daders poneerden hun actie bewust als een oorlog tussen het oosten en het westen, tussen geloof en ongeloof. President Bush nam die retoriek over en dat was eigenlijk het onhandigste wat hij kon doen.”

vraag (u14(Wat had Bush dan moeten doen?

„Hij had met kracht moeten bestrijden dat er sprake was van een wereldwijde oorlog tussen goed en kwaad. Het ging in het geval van 11 september om een handjevol terroristen.”

vraag (u14(Ook in Nederland weten we wat terreur is. Hoe gaan wij ermee om?
„Onze overheid bepleit een brede aanpak. Naast het opsporen en straffen van de daders is er een groeiende aandacht voor de achtergronden van terreur: het integratieprobleem van allochtonen en de slechte sociaaleconomische omstandigheden van bepaalde bevolkingsgroepen.”

Ontneem terroristen de legitimatie voor hun daden, bepleit De Graaf. „Terroristen hebben er belang bij dat hun gedrag in hun eigen achterban steun krijgt. Zij dragen bewust de boodschap uit: „Wij zijn jullie mensen, wij komen voor jullie belangen op.” Terroristen zijn echter geen vrijheidsstrijders, zoals ze zichzelf graag neerzetten, maar ordinaire criminelen die de dood van onschuldige medeburgers op hun geweten hebben.”

vraag (u14(Aanslagen eisen steeds meer slachtoffers. Wat zegt dat over de daders?

„Terroristen moeten concurreren met hun voorgangers. Willen ze de aandacht krijgen -daar is het hun om te doen- dan moeten ze steeds meer slachtoffers maken. Bin Laden was al langere tijd bezig met aanslagen in zijn eigen omgeving. Die acties kregen wereldwijd nauwelijks aandacht. Toen besloot hij het westen in zijn hart te treffen en koos hij zijn doelwit in New York. Dat besluit leverde hem precies op wat hij wilde: de hele wereld was in rep en roer.”

vraag (u14(Hoe kan het anders in een wereld die geregeerd lijkt te worden door de media.
„Na de moord op Theo van Gogh in Amsterdam is er onderzoek gedaan onder plaatselijke media naar hun verslaggeving. Daaruit bleek dat de media over het algemeen genuanceerd over de opgelopen spanning tussen moslims en niet-moslims hadden bericht. Ik zie een groter probleem bij politici die deze nuance soms niet tonen.”

vraag (u14(U bedoelt Wilders?

„Niet alleen hem. Meerdere politici maken verkeerd gebruik van de onderbuikgevoelens in de samenleving. Zij spelen sympathisanten van terroristen in de kaart en scheppen een voedingsbodem voor potentiële rekruten.”

vraag (u14(In Nederland is de terrorismewetgeving aangeschept. Is dat een verstandige maatregel?
„Ja, met de kanttekening dat we moeten oppassen voor onterechte criminalisering. In Duitsland werden in de jaren zeventig jongeren veroordeeld tot celstraf voor het op de muur spuiten van het RAF-logo. Dat werd gezien als een terroristische daad. De maatregel had een averechts effect. Toen de jongeren vrijkwamen, werden ze direct lid van de RAF. Te vroeg straffen scherpt de tegenstellingen alleen maar aan.”